Namangan muxandislik texnologiya instituti pul va banklar

Bosqich. Moliyaviy inqirozning boshlanishi.

15.1-rasm



2 -bosqich. Bank inqirozlari








Rivojlangan mamlakatlardagi moliyaviy inqiroz voqealarining ketmaketligi. 1-Bosqich. Moliyaviy inqirozning boshlanishi.(15.1-chizma)
Aksiya va ko‘chmas mulklarga o‘xshagan aktivlarning narxlari investorlarning psixologiyasi orqali ularning asosiy iqtisodiy qiymatidan ancha yuqori darajada boshqarilishi mumkin, ya‘ni ularning qiymati aktivlarning kelajak daromad oqimidagi real kutilmalarga asoslanadi. Aktiv narxlarining asosiy iqtisodiy qiymatidan ko‘ra oshib ketishi aktiv narx pufagi deb ataladi. Aktiv narxlarining pufagiga misol qilib, 1990-yillarning oxiridagi texnologiyalar bozoridagi pufakni va biz muhokama qiladigan so‘nggi yillardagi uy narxlaridagi pufaklarni aytishimiz mumkin. Aktiv narxlaridagi pufaklari ko‘p hollarda kreditdagi ko‘tarishlar orqali ham aniqlanadi, bunda kreditdagi sezilarli ko‘payish aktivlarni sotib olishni moliyalashtirish uchun ishlatiliadi va ularning narxini oshiradi.
Pufak yorilganda va aktivlarning narxi asosiy iqtisodiy muammolarga o‘zgartirilsa, aksiya va ko‘chmas mulkning narxlari tushadi, kompaniya o‘zining
71
xususiy kapitalidagi(ularning aktivlari va majburiyatlari o‘rtasidagi farqni) pasayishni ko‘radi va ular qo‘ygan garovning garov qiymati tushadi. Endilikda bu kompaniyalar kamroq xavf ostidadir, chunki ular o‘yinda kamroq qatnashadilar va ular ko‘proq riskli sarmoyalar kiritishga moyildir chunki ular yo‘qotishga moyil. Buning natijasida moliyaviy institutlar qarz oluvchiga qarz berish standartlarini va kredit shartnomalarining talabini oshiradi.
Aktiv narxlarining tushishi shuningdek, moliyaviy institutlar aktivlari qiymatining pasayishiga, o‘z mablag‘larining kamayishiga va balansidagi buzilishlarga ta‘sir ko‘rsatadi.
Noaniqlikdagi o‘sish. AQSHdagi moliyaviy inqiroz asosan yuqori noaniqlik paytida, masalan turg‘unlik boshlanishi, fond bozorlaridagi buzg‘unlik yoki asosiy moliyaviy institutlarning muvaffaqiyatsizligi bilan boshlanadi. Inqiroz 1857- yilda Ohio sug‘urta companiyasi va Ishonch companiyalarining, 1873-yili Jay Cooke kompaniyasi, 1884yili Grant Ward, 1907-yili Knickerbocker Ishonch kompaniyasi, 1930-yili AQSH banki va 2008-yili Bear Stearns, Lehman Brothers va AIG kompaniyalarining muvaffaqiyatsizligidan keyin boshlandi. Ushbu ma‘lumotlardan kelib chiqib, inqiroz yuqori noaniqlik sharoitida vujudga keladi, moliyaviy muammolarni oshiradi va qarz berish va iqtisodiy faoliyatni kamaytiradi.

2.