Namangan muhandislik-texnologiya instituti iqtisodiyot fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD) kuymuratova matlubaxon abdimanabovna turizmni rivojlantirishning strategik yo‘nalishlari va turistik xizmatlarni Farg‘ona vodiysi hududida diversifikatsiya qilish

NAMANGAN MUHANDISLIK-TEXNOLOGIYA INSTITUTI
IQTISODIYOT FANLARI BO‘YICHA FALSAFA DOKTORI (PhD)
KUYMURATOVA MATLUBAXON ABDIMANABOVNA


Turizmni rivojlantirishning strategik yo‘nalishlari va turistik xizmatlarni Farg‘ona vodiysi hududida diversifikatsiya qilish istiqbollari

Turizm – iqtisodiyotning muhim tarmoqlaridan biri sifatida aynan ushbu maqsadlarning amalga oshishiga xizmat qiladi. Shu tufayli mavjud imkoniyatlardan samarali foydalangan holda, ushbu tarmoqni mamlakatimizning har bir hududida, shu jumladan, Farg‘ona vodiysi viloyatlarida, aynan Namangan va Andijon viloyatlarida ham yanada takomillashtirish zaruratini, bugungi davrning o‘zi taqozo etmoqda.

Hududlarning ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotini muvofiqlashtirishda, joylarda yangi ish o‘rinlari yaratishda, hudud madaniy hayotini yaxshilashda ham muhim o‘rin tutadi. Buni quyidagi rasmda ham ko‘rish mumkin (1-rasm).

1-rasm. Turizmning mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy hayotidagi o‘rni


Keyingi yillarda turizm sohani rivojlantirishga qaratilgan tadbirlarga, xususan, yurtimizga kelayotgan xorijiy sayyohlar oqimini ko‘paytirishga, ichki turizmni kengaytirishga qaratilgan keng ko‘lamli ishlar amalga oshirilmoqda. 
Turizm sohasining ahamiyatidan kelib chiqib, mazkur soha mamlakat Prezidenti va hukumatining doimiy diqqat markazida bo‘lib kelmoqda. Xususan, Prezidentning 2020-yil 28-maydagi 6002-sonli farmoniga ko‘ra joylashtirish vositalari va turoperatorlari pandemiya davrida o‘z hodimlarini ish haqini to‘lash orqali saqlab turishlari uchun maqsadli foizsiz ssudalar berilmoqda. Natijada Farg‘ona vodiysida turizmni rivojlantirish bo‘yicha o‘sish sur’ati shuni ko‘rsatmoqdaki, ushbu ko‘rsatkich 2016-yildan boshlab keskin rivojlangan. Buni quyidagi jadval ma’lumotlaridan ham ko‘rish mumkin (1-jadval).
1-jadval
Farg‘on vodiysi viloyatlarida turoperatorlar sonining 2016-2020 yillardagi dinamikasi

Yil-lar	Andijon viloyati		Namangan viloyati		Farg‘ona viloyati			Vodiy bo‘yicha
	Soni, birlik-da	O‘sish sur’-ati, %	Soni, birlik-da	O‘sish sur’-ati, %		Soni, birlik-da	O‘sish sur’ati, %		Soni, birlik-da	O‘sish sur’ati, %
2016	8	100,0	1	100,0		6	100,0		15	100,0
2017	12	150,0	2	200,0		9	150,0		23	153,3
2018	19	237,5	7	700,0		18	300,0		44	293,3
2019	39	487,5	23	2300,0		40	666,7		102	380,0
2020	31	387,5	25	2500,0		41	683,0		97	646,7

Ushbu jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, Farg‘ona vodiysida shu tahlil qilingan 2016-2020 yillar davomida turoperatorlar soni 6,5 barobarga (646,7 %) oshgan. Bu Namangan viloyatida keskin ko‘paygan. 2016 yilda atigi 1 ta turoperatior bo‘lgan bo‘lsa, 2020 yilga kelib 25 taga yetdi va 25,0 barobarga oshganligidan dalolat berib turibdi. Bundan ham ko‘rish mumkinki, Namangan viloyati shunchadlik turistik salohiyatga ega bo‘lishiga qaramasdan turizm deyarli rivojlanmagan. Oxirgi uch yilda keskin o‘sish kuzatilmoqda. Farg‘on viloyatida 2016-2020 yillarda turoperatorlar soni Namangan bilan deyarli bir xil bo‘lgan, ya’ni 6,8 martaga (683,0 %) o‘sgan. Biroq, Andijon viloyatida o‘sish biroz kamroqni tashkil qiladi. Shu davrda ushbu viloyatda 3,9 martaga (387,5 %) o‘sgan.

Tahlil qilgan jarayonda o‘sishning kuzatilishi ijobiy hol. Ammo ularning tarkibiy o‘zgarishlari ham masalaga aniq tashxis qo‘yishda muhim ahamiyatga ega. Shu maqsadda Fvrg‘ona vodiysida turoperatorlar sonining tarkibiy tuzilishidagi o‘zgarishlarni 2016-2020 yillar davomida qanday ro‘y berganligini qarab chiqish lozim, deb hisoblaymiz. Buning uchun quyidagi jadvalni tuzishni tavsiya qilamiz (2-jadval).