Namangan muhandislik-qurilish

Avtomobilning boshqariluvchanligi
Boshqariluvchanlik deganda, avtomobilning haydovchi bergan yo’nalish bo’yicha
harakatlanishini ta’minlash xususiyatiga aytiladi. Avtomobilning boshqa foydalanish
xususiyatlaridan ko’ra, ko’proq. boshqariluvchanlik haydovchiga bilan bog’liq
Boshqariluvchanlikni yaxshi ta’minlash uchun avtomobilning konstruktiv
ko’rsatkichlari, haydovchining psixofiziologik tavsifnomasiga mos  kelishi kerak.
Avtomobilning boshqariluvchanligi bir necha ko’rsatkichlar bilan baholanadi.
Bulardan asosiysi: avtomobilni aylanma harakatlanishida egrilik traektoriyasining
chekka qiymati, egrilik traektoriyasi o’zgarishida tezlik qiymatining chekka miqdori,
avtomobilni boshqarishda sarflanadigan energiya miqdori, berilgan harakat
yo’nalishidan avtomobilni o’zo’zidan chetga chiqish qiymati mikdoridir.
Boshqariladigan g’ildiraklar yo’l notekisliklari ta’siridan doimiy ravishda o’zining
neytral holatidan chetga chiqib turib, boshqariladigan g’ildirakning neytral holatini
saqlashi va burilishdan keyin o’z neytral holatiga qaytish qobiliyatiga, boshqariladigan
g’ildiraklar stabilizatsiyasi deyiladi. Boshqariladigan g’ildiraklar og’irlik va tezlik
stabilizatsiya turlari bilan farqlanadi.
Og’irlik stabilizatsiyasi, oldingi osmaning shkvorenini ko’ndalang qiyaligi bilan
ta’minlanadi. G’ildirak burilganda,shkvorenь ko’ndalang qiyaligi sababli avtomobil
ko’tariladi, lekin u o’z og’irligi bilan burilgan g’ildirakni avvalgi holatiga  qaytishiga
harakat qiladi.
Tezlik stabilizatsiyasi momenti, shkvorenning bo’ylama qiyaligi natijasida vujudga
keladi. SHkvorenь shunday joylashganki, uning yuqori uchi orqaga, pastki uchi esa
oldinga yo’nalgan. SHkvorenь o’qi yo’lni, shina bilan yo’l kontakti oldidan kesib
o’tadi. SHuning uchun avtomobil harakatlanish paytida, g’ildirashga qarshilik kuchi,
shkvorenь o’qiga nisbatan stabilizatsiya momentini vujudga keltiradi.