Namangan muhandislik qurilish

9.2-rasm. Tirsakli val krivoship radiusini tekshirish 9571-38 moslamasi: 
1 – prizma; 2 – korpus-truba; 3 – indikator 
3 dan tashkil topgan. Indikatorlar etalon bo’yicha o’rnatilib, so’ngra prizmali 
moslama o’zak podshipiiklarning birinchi va ketingi bo’yinlariga shunday 
qo’yiladiki, bunda indikatorlarning o’lchash sterjen-lari tegishli shatun bo’yinlari 
sirtlariga tegsin. Strelkalarning nolь holatdan og’ishi krivoship radiuslarining 
normal qiymatlaridan chetga chiqishiga mos keladi. 
Ixtisoslashtirilgan remont korxonalarida tirsakli val 70-8735-1006 yoki 
9571-49 tipidagi moslamalar yordamida tekshiriladi, 9571-49 ning sxemasi 80-
rasmda ko’rsatilgan. Bu moslamalar valni kompleks tekshirish imkonini beradi. 
Krivoship radiusi, o’zak bo’yinlar va maxovikni mahkam-lash flanetsining tepishi 
shu moslamalarda annqlapadi. Tekshirilayotgan val chetdagi o’zak tayanchlari 
bilan plita 1 ga o’rnatilgan prizmalar 2 ga joylashtiriladi. SHu plitaning o’ziga soat 
tipidagi indikatorlar 3 montaj qilingan bo’lib, valni 360° ga burashda ko’rsatilgan 
barcha parametrlar ana shu indikatorlar yordamida o’lchanadi. Krivoship radiusini 
tekshirish uchun indikatorlar etalon val bo’yicha o’rnatiladi. 
Taqsimlash vali
aksari traktor va avtomobilь dvigatellari uchun po’lat 
40, 45 dan shtamplab yoki maxsus cho’yandan yasaladi. Taksimlash valining 
asosiy nuqsonlari tayanch bo’yinlari va kulachoklarining egilishi, yeyilishi va sinib 
tushishi; taqsimlash shesternyasi o’tqaziladigan joy va shponka uchun 
mo’ljallangan ariqchaning yeyilishi (o’tqazilgan shesternya bo’shashganda yoki u 

---

70 
yaroqsizga chiqarilganda tekshiriladi); rezьbaning yeyilishi va shikastlanishidan
iborat. 
Val darzlar paydo bo’lganda, avariya natijasida egilganda yoki bural-ganda, 
singanda va kulachoklar cho’qqilarining toretslari bo’ylab kulachok eniga 3 mm 
dan ortiq metall sinib tushganda yaroqsizga chiqariladi. 
Taqsimlash valining egilishi prizmalarda press ostida sovuqlayin to’g’rilab 
bartaraf etiladi. Aksari avtotraktor dvigatellari uchun o’rtadagi tayanch 
bo’yinlarning chetdagi bo’yinlarga nisbatan yo’l qo’yilgan tepishi ko’pi bilan 0,05 
mm hamda A-41 va A-01M dvigatellari uchun kupi bilan 0,10 mm. Taqsimlash 
shesternyasi uchun mo’ljallangan bo’yinning ko’pi bilan 0,03 mm tepishiga yo’l
qo’yiladi. 
Eyilgan kulachoklar yeyilish izlari ketguncha va kulachok profili
tiklanguncha jilvirlanadi. Kulachokni jilvirlab bo’lgach, klapanning ko’ta-rilish 
balandligi o’zgarmaydi (81-rasm). Yangi kulachok (eyilguncha) rasmda punktir 
chiziq bilan ko’rsatilgan. 
Yangi kulachokda klapanning ko’tarilish balandligi quyidagicha: 
h = H – 2R. 
Eyilgan kulachok profili tiklangandan keyin klapanning ko’tarilish 
balandligi ham xuddi shunday bo’ladi: 
h
1
= H
1
- 2R
1
= h 
binobarin, 
H
1
va 
2R
1
o’lchamlar metallning yeyilishi va yo’nalishi natija-sida bir 
xil qalinlik 
b
ga o’zgaradi (kamayadi). Keyingi jilvirlashda kulachok cho’qqisining 
radiusi ancha kamayadi. Kulachok o’tkirlashadi, natijada gaz taqsimlash fazasi 
sezilarli darajada buziladi, chunki klapanlarning ochilish vaqti qisqaradi, bundan
tashqari, kulachoklariing yeyilishi keskin ortadi. SHu boisdan taqsimlash vali 
kulachogini jilvir-lash metodi bilan faqat bir marta tiklash tavsiya etiladi. 
Kulachoklar 
N
balandlik bo’yicha o’lchanadi, agar bu o’lcham yo’l qo’yilgan
chegaradan oshib ketsa, ular suyuqlantirib qoplanadi va ularga normal o’lchamda 
ishlov beriladi.