|
d
H
H
- gayka balandligi koeffitsienti
H
=1,2;
5
,
0
p
h
n
- rezba balandligi koeffitsienti;
r–rezba qadami;
уд
F
- ruxsat etilgan solishtirma bosim, u ishqalanuvchi juftlar materialiga
bog’liq va mumkin bo’lgan solishtirma bosimlar qiymati jadvalidan tanlanadi;
уд
F
=5…7 N/mm
2
po’lat uchun (qalaysizlantirilgan bronza bilan
buralganda);
Raqamli qiymatlarni formulaga qo’yib quyidagalarni olamiz:
74
,
29
6
2
,
1
5
,
0
14
,
3
10000
2
d
(mm)
Hisoblangan d
2
va d
3
diametrlar qiymatlariga ko’ra tayanch rezbali eng yaqin
standart vintni tanlaymiz. Bu standart vint barcha talablarga javob beradi.
d
1
=23,586 mm;
P=6 mm;d
2
=29,5 mm;d=34 mm;
208
d
'
1
=25 mm.
d
2
d
1
H
P
h
1
Г
В
h
o
d
d
1
'
Rezbaning ko’tarilish burchagini topiladi:
2
d
t
arctg
bu erda
t = sz–rezba yo’li;
d
2
– rezba o’rtacha diametri;
z – rezba kirishlar soni.
Ifodaga raqamli qiymatlarni qo’yamiz:
'
42
3
5
,
29
14
,
3
6
arctg
Rezba o’zini-o’zi tormozlash shartini qoniqtirishi lozim sh<с
cos
f
arctg
Bu yerda v –rezba ishchi qirrasining egilish burchagi (tayanch rezba uchun
b=3˚)
f–ishqalanish koeffitsienti, f=0,12;
Formulaga qiymatlarni qo’yib topiladi:
'
51
6
12
.
0
arctg
Vintli juftlikda hosil bo’lgan M
vp
momentni aniqlaymiz:
209
tg
d
F
Мвп
2
2
Topilgan kattaliklarni ifodaga qo’yib:
67
,
27470
)
51
6
42
3
(
2
5
,
29
10000
'
'
tg
Мвп
(N·mm) ni olamiz.
Vintli uzatmalar ishi FIK bilan tavsiflanadi
tg
tg
Avval topilgan qiymatlar ifodaga qo’yiladi:
%
7
,
34
%
100
51
6
42
3
42
3
'
'
'
tg
tg
ni olamiz.
Tekshiruv hisobi
O’qdagi kuchdan qisilishdagi zo’riqish:
A
F
СЖ
Bu yerda F–o’q yuklanishi; A - yuza
92
,
436
586
,
23
4
14
,
3
4
2
2
1
d
A
(mm
2
)
Ifodaga raqamli qiymatlar qo’yiladi:
89
,
22
92
,
436
10000
СЖ
(
МПа
)
Vintdagi burilishdan bo’lgan zo’riqish:
W
Tк
кр
,
Bu yerda
66
,
10
28
,
2576
67
,
27470
p
вп
кр
W
М
(N/mm
2
),
28
,
2576
16
586
,
23
14
,
3
16
3
3
1
d
W
(
3
мм
).
Mustahkamlik sharoitidan:
2
2
4
КР
СЖ
ПР
210
28
,
31
66
,
10
4
89
,
22
2
2
ПР
)
(
МПа
,
Yaьni
324
600
54
,
0
)
(
МПа
,
Mustahkamlik sharoiti bajariladi, chunki
ПР
31,28<324.
Gayka hisobi
Gayka konstruktsiyasini po’lat korpusta presslangan tsilindrli vtulka
ko’rinishida qabul qilamiz.
Gayka buramalar soni ushbu tenglamadan topiladi:
2
1
2
4
d
d
F
F
z
F
- mumkin bo’lgan solishtirma bosim, 5…7H/ mm
2
ga teng.
Raqamli qiymatlarni formulaga qo’yib
99
,
4
25
34
14
,
3
6
10000
4
2
2
z
ni olamiz.
z=5 deb qabul qilamiz.
Gayka balandligini quyidagi formuladan topamiz:
Hg=z·S=5·6=30(mm),
Ng = shp·d
2
= 1,2·29,5 = 35,4 (mm),
Topilgan gayka balandliklaridan kattasi tanlab olinadi H
g
=36 mm.
Tenglamadan gayka diametri topiladi:
2
2
78
,
0
d
D
F
k
Formulaga topilgan qiymatlarni qo’yiladi:
5
,
25
25
650
14
,
3
10000
3
,
1
4
4
2
2
1
d
F
k
D
(mm)
Konstruktiv muloxazalarga ko’ra tashqi diametrni 26 mmga teng deb qabul
qilinadi.
Gayka devori qalinligi mustaxkamlik talabi bo’yicha kam bo’lgani sababli
gayka tashqi diametrini konstruktiv holda belgilaymiz:
58
6
4
34
4
S
d
D
(mm)
ср
ср
h
d
z
F
0
Olingan qiymatlarni ifodaga qo’yib
МПа
ср
4
,
7
5
,
4
24
14
,
3
4
10000
ni olamiz.
211
Gaykani qirqilishga tekshiramiz:
117
6
.
0
и
ср
(MPa);
195
650
3
,
0
3
,
0
в
u
(MPa);
Rezbani egilishga tekshiramiz:
и
z
d
h
h
F
6
,
4
5
34
14
,
3
21
,
15
5
,
6
10000
3
3
2
2
2
2
0
2
1
Ort yelkaning o’lchamini gayka materialini F kuch ta’sirida g’ijimlanishini
tenglamadan toramiz:
F
D
СМ
,
)
(
136
,
0
390
58
10000
мм
D
F
СМ
H
,
Konstruktiv muloxazalarga ko’ra
= 5 (mm) deb qabul qidamiz. Ort elka
balandligi h
zap
yuklama F ta’sirida egilish shartidan aniqlanadi, bunda gayka
yuzasini presslanishi va ishqalanishi hisobga olinmaydi, quyidagi tenglama
bo’yicha:
мм
D
F
h
И
H
зап
3
195
58
5
10000
6
6
Konstruktiv muloxazalarga ko’ra h
zap
= 4 mm deb qabul qilamiz.
Gaykaning korpusga qo’shilishi quyidagi shaklga ega (rasm 3).
Rasm 3.Gaykaning korpus bilan birikishi
Gaykani korpusga kafolatlangan taranglik bilan qotiramiz. Taranglikni
kamaytirish uchun gaykani shtift yordamida qo’zg’almas holatga keltiriladi, shtift
212
mexanizm ishlaganda gaykani aylanib ketishidan saqlaydi, shtift qirqilishiga
harakat qiladi:
ср
H
ВП
ср
d
D
M
2
0
4
2
;
)
(
117
МПа
ср
Buerda d
0
–shtift diametri;
va g’ijimlanishi:
см
H
ВП
см
D
l
d
М
0
2
;
)
(
390
МПа
см
buerdal–gaykaga kirgan shtift uzunligi.
)
(
16
,
3
117
58
14
,
3
67
,
27470
4
2
0
мм
d
Qabul qilamiz d
0
= 5mm;
)
(
31
,
1
34
390
16
,
3
67
,
27470
2
2
0
мм
D
d
М
l
H
см
ВП
SHtift uzunligi konstruktiv ravishda tanlanadi l = 12 (mm).
Qabul qilamiz SHtift 5
12 GOST 3128-70.
Xulosa
Ushbu kurs loyixasini bajarishda biz konstruktorlik ishining birlamchi
ko’nikmalariga yega bo’ldik. Aniqlandiki vint uchta shart bo’yicha hisoblanar
ekan: yeyilishga chidamlilik sharti, cho’zilish (qisish) ga mustahkamlik sharti, vint
sterjenning yeyilishga chidamlilik sharti. Bunda yeyilishga chidamlilik vint
sterjinida qattiqroq bo’ldi. Buning ma’nosi shundaki, vint-gayka uzatmalarida
sirpanish ishqalanishi tufayli yemiriladi va rezba yeyiladi. SHu sababli
uzatmalarning ekspluatatsiya davrini uzaytirish yoki uning massa va o’lchamlarini
kichraytirish uchun P bosimning ruxsat etilgan qiymatini oshirish kerak bo’ladi. P
bosim vintli juftlik materialini ratsional tanlash hamda ekspluatatsiya shartlariga
bog’liqdir. Hisoblashlar natijasida vintli uzatma, korpus parametrlari aniqlandi,
standart detallar tanlanadi. Mexanizmning FIK 33.3% ga teng deb olindi.
213
Kurs ishini rasmiylashtirish
Jixozning umumiy ko’rinishi
O’zg Var
Xujjat
Imzo Sana
Adabiyot Massa Mashtab
Bajardi
x
Raxbar
Maslaxat
Varoq-1
Varoqlar-3
Vintli domkrat
NamMPI,
Muxandislik-texnika fakulteti
31-YeUTTUE-12
Tekshirdi
Kaf.mud.
214
Jixozning o’qituvchi tomonidan tavsiya qilingan 2 ta yoki 3 ta detali ko’rinishi (A2
o’lchamli qog’ozga qalam bilan bajariladi)
O’zg Var
Xujjat
Imzo Sana
Adabiyot Massa Mashtab
Bajardi
x
Raxbar
Maslaxat
Varoq-1
Varoqlar-3
Vintli domkrat detallari
Tekshirdi
Kaf.mud.
215
Do'stlaringiz bilan baham: |
