Namangan muhandislik-qurilish instituti «Sanoatni axborotlashtirish» fakultеti

Elementlar bazasi. Dasturiy kompleks katta elementlar bazasiga ega. Ulardan eng ko’p ishlatiladiganlarini ko’rib chiqamiz.
O’zgarmas tok va kuchlanish manbalari 2.9-rasmda keltirilgan. Ular Sources asboblar panelida joylashgan va sxemalarni ta`minlash uchun xizmat qiladi.

2.9-rasm. O’zgarmas tok va kuchlanish manbalari
O’zgarmas kuchlanish manbasi VCC (2.9-rasm,a) raqamli sxemalarga +5V kuchlanish (mantiqiy 1) berish uchun ishlatiladi. Batareyadan (2.9-rasm, b) raqamli va analog sxemalarni ta`minlash uchun foydalaniladi. O’zgarmas tok manbasi 2.9-rasm, v da ko’rsatilgan.
O’zgaruvchan kuchlanish va tok manbalari elektron sxemalarning kirish signallari sifatida ishlatiladi (2.10-rasm).

2.10-rasm. O’zgaruvchan kuchlanish va tok manbalari
O’zgaruvchan kuchlanish manbasida (2.10-rasm, a) kuchlanishning effektiv qiymati, fazasi va chastotasi beriladi. O’zgaruvchan tok manbasida (2.10- rasm, b) tokning effektiv qiymati,fazasi va chastotasi o’rnatiladi. To’g`ri burchakli impulslar manbasida (2.10-rasm, v) impulsning amplitudasi, chastotasi va to’ldirish koeffitsienti ko’rsatiladi. To’ldirish koeffitsienti ga teng, bu yerda - kirish impulsining davomiyligi, T – tebranishlar davri. To’ldirish koeffitsienti element xossalar oynasining Duty Cycle satrida ko’rsatiladi.
Funktsional generator (2.10-rasm, g) Instruments panelida joylashgan, ikkita qarama-qarshi fazali chiqishga ega va sinusoidal,uch burchak, to’g`ri burchak shakldagi signallarni hosil qilishi mumkin.
Electronics Workbench Multisim dasturida qator o’lchov asboblari mavjud.
Voltmetr DC rejimida o’zgarmas va AS rejimida o’zgaruvchan kuchlanishni o’lchaydi. CHiqishidagi qalinroq chiziq manfiy potentsialga mos. Ampermetr ham AC va DC rejimlariga ega.
Raqamli indikator o’nli-ikkili hisoblagichning chiqishlariga ulanadi. CHap tomondagi chiqishi yuqori razryadga mos keladi.
Basic asboblar panelida passiv komponentlar (2.11-rasm) va kommutatsion elementlar joylashgan.

2.11-rasm. Passiv komponentlar
Bir qutbli tumbler. «Probel» (Space) klavishasi yordamida ulab-uziladi (xossalar oynasida boshqa klavishaga almashtirish ham mumkin).
Ulanib uzilish vaqti dasturlanuvchi vaqt relesi.
Viklyuchatel (rele), kirish kuchlanishining berilgan diapazonida ishlaydi.
Viklyuchatel (rele), kirish tokining berilgan diapazonida
ishlaydi.
Aktiv asboblar diskret komponentlar sifatida kiritilgan:
• diodlar (Diodes paneli);
• bipolyar, maydonli, MDP tranzistorlar (Transistors paneli);
• analog (Analog ICs paneli) ;
• raqamli (Digital ICs, Logic Gates, Digital panellari);
• analog-raqamli va raqamli-analog o’zgartkichlar (Mixed ICs paneli).