Namangan muhandislik-qurilish instituti kimyoviy texnologiya

Elektrolitik dissosilanish nazariyasi. Suvdagi eritmalari yoki suyuqlanmalari elektr tokini o'tkazuvchi moddalar elektrolitlar deyiladi. Kislota, asos va tuzlar elektrolitlardir.

Masalan, kupgina asos, kislota va tuzlar bunga misol bo’ladi. Suvdagi eritmasi yoki suyuqlanmasi elektr tokini utkazmaydigan moddalar elektrolitmaslar deyiladi. Vant-Goff va Raul qonunlariga elektrolitmas eritmalargina buysunadi. Elektrolit eritmalarda t_kay., t_muz., Rosm. kabilar kutilganidan yuqori bo’lishi, molekulyar massasi krioskopik va ebulioskopik usullarda topilganida uning xakikiy molekulyar massasidan kam bo’lishi kuzatiladi.

Elektrolit eritmalar uchun Vant-Goff tenglamasi:

R = iCRT shaklida bo’lib,

i - izotonik koeffitsiyent deyiladi.

i ning qiymati elektrolit eritmasining konsentratsiyasi kamayishi bilan ortib boradi.

NaCl da i = 2, Na₂SO₄ da i = 3, K₃[Fe(CN)₆] da i = 4

ya’ni ionlar soniga yakinlashadi.

Elektrolitlarning elektr utkazuvchanligi ulardagi molekulalar va kristallardan musbat va manfiy zaryadlangan ionlarning xosil bo’lishiga bog’liq.

Shved olimi S.Arrenius elektrolitlarning xossalarini o'rganib (1887y) quyidagi xulosaga keldi.

Elektrolitlar suvdagi eritmalarida yoki suyuqlanmalarida musbat va manfiy ionlarga dissosiyalanadi. Musbat zaryadlangan ionlar kationlar, manfiy zaryadlangan ionlar anionlar deyiladi. Ionlarning uzluksiz harakati elektr tokini o'tkazishga sabab bo'ladi. Elektrolit ionlarga ajralganda bitta molekuladan ikki va undan ortiq ion hosil bo'lishi natijasida eritmadagi zarrachalarning umumiy soni ortadi.