Namangan muhandislik-pedagogika instituti yer usti transport tizimlari kafedrasi kasb-hunar kollejlari uchun

talablari 

 

Qalaylash. Detallarni  sirtini  yupqa qilib metall qatlami bilan qoplashga qalaylash deb 

ataladi.  Odatda,  detallarni  koviyalashga  tayyorlash  maqsadida  qalaylanadi,  ayrim  hollarda 

metallarni  zanglashdan  saqlash  uchun  ham  qalaylash  mumkin.  Qalaylashda  detalga  flyus 

surkab, ustidan qalay quyiladi, bunda qalay detal sirtida yupqa parda hosil qiladi. Detal siridagi 

qalayi pardasini poluda deb ataladi. Ular kavsharlar singari tayyorlanadi. Poluda sifatida qalayi 

va uning qotishmasidan foydalanish mumkin. 

 

Sirtni  qalaylashga  tayyorlash.  Sirtni  qalay  bilan  qoplash  uchun  uni  cho’tka  bilan 

tozalab,  moyini ketkazib xurushlanadi. Ishlov berishdan  oldin buyumni toza suv bilan  yuvish 

kerak (ishni tezlashtirish maqsadida yuvishda qum, pemza va ohak ishlatiladi). 

 

Notekisliklarni  yumaloq  charx  tosh  bilan  tekislasa  bo’ladi.  Sirtni  kimyoviy  usulda 

tozalash  uchun  kaustik  sodaning  suvdagi  eritmasini  (1  l  suvga  10  gr  soda)  metall  idishda 

qaynatib,  o’nga  buyumni  10-15  minut  solib  qo’yiladi.  So’ngra  detalni  issiq  suvda  yuvib, 

quritiladi. 

 

Elimlash.  Mashina  detallari,  qurilish  konstruktsiyalari  va  boshqa  buyumlarni  yelimlab 

biriktirish  ham  mumkin.  Yelimlangan  birikmalar  suv  va  moy  o’tkazmaydi,  yuqori  darajada 

germetik, titrash va zarblarda bardoshli bo’ladi. Yelimlab biriktirish parchinlash, payvandlash, 

kavsharlash  bilan  biriktirish  usullarining  o’rnini  bosa  oladi.  Yelimlab  biriktirish  turli  usullar 

yordamida amalga oshiriladi. 

 

Har xil turdagi yelimlovchi moddalar bo’lib, ular orasida BF yelimi eng ko’p tarqalgan. 

Bu yelimlar BF-2, BF-4, BF-6 va boshqa rusumlarda ishlab chiqariladi.