Namangan muhandislik pedagogika instituti

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3.1rasm. Yangilik kiritishlar institutsional tuzilmasidagi xatarli sarmoyalar. 
 
         Bozor  raqobat  munosabatlari  avtonom bo’linmalari mustaqil ishtirokchilarning 
birikish usullarni ko’p qirrali va yuqori malakalidir. bu shuning bilan izohlanadiki, 
markazlashtirilgan boshqaruv va bozor mexanizmi bir birlarini to’ladiradilar va harakatlarni 
birlashtirishdan sinergik samara beradilar. Markazlashtirilmagan modelь tor ixtisoslashishda 
afzalroqdir, shuning bilan bir vaqtda markazlashtirilgan modelь yangi bozorlar va yangi 
sohalarga kirishda katta samara beradi. 
    Innovatsion  tashkilotning  tizim  sifatidagi evolyutsiyasi uning har tomonlama 
rivojlanishga qobiliyat bilan yaqindan bog’langandir. Xuddi har tomonlama rivojlanish 
firma ichidagi va firmalararo integratsion jarayonlarning kamchiliklarini qoplaydi. turli 
tuman shaxsiylashtirilgan bozor talabini qanoatlantirishga javob sifatida vujudga kelgan har 
tomonlama rivojlanish dastavval tovar turlari va mahsulotlarning turli – tumanligi samarasiz 
asoslangan. Innovatsion tashkilotda har tomonlama rivojlanishga qobiliyat birinchi navbatda 
tashkilot ichidagi o’zgarishlar: ishlab chiqarish quvvatlaridan ko’p maqsadli foydalanish, 
axborotlar, bilimlar, nou – xaularni firma ichida bir ishlab chiqarishda boshqasiga uzatish 
bilan bog’liqdir. 
     Tashkilotning  har  tomnlama  rivojlanishning har xil shakllariga qobiliyati asosiy 
sohalar, texnologiyalar, mahsulot turlari asosida shakllandi. Innovatsion tashkilotdagi har 
tomonlama rivojlanishning yetakchilari bo’lgan har xil sohalarning texnologiyalari va 
yuqori texnologik ishlab chiqarishlar asoslariga suyanishdan iboratdir. Bunday yondashish 
mahsulotning raqobatbardoshligini qo’llab – quvvatlash va yangi raqobat afzalligini 
yaratishning zarur sharti bo’ladi. 
Bozor institutlari 
Moliya institutlari 
Yangi korxonalarni tashkil 
qilish 
Institutsional 
sarmoyadorlar 
Universitetlar 
Akademik markaz 
Yirik korporatsiyalar 
Yangi tuzilmalarni tashkil 
qilish 
Bozorning tuzilishini 
o’zgartirish 
Foydani shakllantirish, uni 
qaytadan moliyalashtirish va 
h.k 
 
Venchurli 
sarmoyadorlar 
Innovatsion biznesning egalari, 
ijrochilari 
39

---

  
 
 Daromadlikning yetarlicha me’yoriga ega bo’lgan firma bitta soha imkoniyatlaridan 
foydalanishda, qoidaga ko’ra, har tomonlama rivojlanishni o’tkazmaydi. Bunda uning o’sish 
salohiyati pasaya boshlaydi. Ammo bozorlarni to’ldirilishi, o’sish istiqbollarini torayishi va 
yangi texnologiyalarni vujudga kelishi sari yirik tashkilotlar sohalarning tashqarisiga 
chiqadilar va innovatsiyalar asosidagi har tomonlama rivojlangan mahsulotni taklif qiladilar. 
Va bunda korporatsiyaning o’zi ko’pgina bozorlar, ko’p ilm talab qiladigan ishlab 
chiqarishlar va innovatsion oqimlar aloqasining markazi bo’ladilar. 
Har tomonlama rivojlanish firma “ichidan” (yapon yo’li) yoki “tashqari”dan firmalarni 
birlashishi, yutib yuborilishi, xarid qilinishi natijasida (amerikaga yo’l) boshlanishi mumkin. 
Har tomonlama rivojlangan firma ham bozordagi o’sish sur’atlari va ham firmaning 
raqobat o’rni bo’yicha ancha orqada qoladi. Har tomonlama rivojlangan kompaniyaning 
bozordagi holatiga mos keluvchi ehtimol bo’lgan korporativ strategiya matritsali tahlil 
asosida tadqiqot qilindi, bu narsa 3.1-jadvalda namoyish qilinmoqda. 
3.1-jadval 
Har tomonlama rivojlangan kompaniyaning bozordagi holatiga mos keluvchi ehtimol 
bo’lgan korporativ strategiya