Namangan muhandislik-pedagogika instituti «chizma geometriya va muhandislik grafikasi»

AUTOCAD GRAFIK TIZIMI

AutoCAD grafik sistemasidigi oddiy primitivlar. Murakkab primitivlar Loyihalashning tahlil usullari. Loyihalash bosqichlari. Loyihalash jarayoni. AutoCAD grafik sistemasida tekis konturli detal chizmasining yasash. Ob“ektlarni aylantirish, surish akslantirish, cho’zish. AutoCAD grafık sistemasida ob“ektlarni qurish. Ob“ektlarga qirqim berish, o’stirish, biriktirish, o’lcham qo’yish, masshtablar. AutoCAD grafik sistemasida taxrirlash ishlari yordamida ob ektlarni qurish.

AvtoCAD haqida ma’lumot

Chizma taxtasi, reyshina, sirkul’... loyixachining qulmani oldingi davrlarda qolib ketadi. Hozirgi muxandislar komp’yuter oldiga o’tirib olib, ishchi stolida

«sichqon» ni harakatlantirib, onda-sonda klaviaturadagi tugmachalarni bosib yaratayotgan konstruksiyalarining modelini chizadi.

Hozir dunyoning ko’pgina taraqqiy etgan mamlakatlarida avtomatik loyihalash sistemalaridan foydalanish oddiy bir xol bo’lib qolgan. Amerikaning Autodiskinc firmasi AvtoCAD avtomatik loyihalash sistemasini yaratgan va rivojlantirib kelmoqda.

AvtoCAD grafik ishlarini avtomatlashtirishni shaxsiy komp’yuterlarda DOS operasion sistemasida va Windows sistemalarida amalga oshirishning imkonini beradi. qo’lda chizish mumkin bo’lgan har qanday rasm AvtoCADda yuqori tezlikda, o’z vaqtda va oson bajariladi.

AvtoCADning ko’p qirrali imkoniyatlaridan me morchilik va qurilishda, elektronikada, mashinasozlikda, aerokosmika sanoatida, nashriyot va dizayn sohalarida keng foydalanish mumkin.

AvtoCAD paketini murakkab va amaliy masalalarni yechishda tehnik konstruktor, dizaynerlar qo’llashi uchun juda qo’l keladi. AvtoCAD yordamida ikki va uch o’lchovli fazo sistemalarida chizmalar chizish mumkin. AvtoCADda ikki ulchovli sistemadan uch o’lchovli fazo sistemasiga o’tish va uning aksini qilish imkoniyatlari mavjud.

AvtoCADda tekislik va sirtlar hosil qilish, tekislik va sirtlardan geometrik modellar tayyorlash, geometrik modellarni xohlagan tomondan qo’rinishlarini hosil qilish va kerakli joylardan qirqimlar berish, kerakli ranglarda ularni tasvirlash, tasvirning afin almashtirishlarini hosil qilish, ya’ni uni surish, aylantirish, to’ntarish va harakatlantirish mumkin.

AvtoCAD murakkab sistema. Shuning uchun oddiy chizmalardan ishni boshlash kerak. Avvalo AvtoCAD buyrug’lari bilan tanishib chiqish kerak. Albatta, birinchi o qishingizda ularga unchalik tushunmasligingiz mumkin. Buning uchun tushkunlikka tushish kerak emas. Biroz vaqtdan so’ng yana o’qing. Komp’yuterni yoqib AvtoCAD ni ishga tushirib, oddiy chizmalar chizishga harakat qiling. Masalan: RISUY buyrug ini bering. KRUG buyrug’ini tanlab, aylanani radius yordamida chizish uchun ekranning biror nuqtasini tanlang. Ekrandagi ikki kesishuvchi perpendikulyar to’g’ri chiziqli kursorni biroz harakatlantira boshlang. Ekranda tanlangan nuqtangizdan aylanalar o’qib chiqayotgandek tuyuladi. Sichqonni to’xtating va tugmachasini bosing. Ekranda aylana hosil bo’ladi. Shu kabi boshqa buyruqlar ustida ishlashga kirishing. Natijada primitivlardan foydalanish sirlarini egallay boshlaysiz. AvtoCADda tahrirlash buyruqlaridan foydalanishingiz mumkin.

Ushbu kitobda AvtoCAD paketining o’zidagi AvtoCADni ishlatish uchun rus tilida yozilgan qo’1lanmadan to’g’ridan-to’g’ri tarjima qilindi. O’rganilayotgan AvtoCADdagi barcha buyruq nomlari rus tilidagi uchun keltirilganligicha qoldi.
Shuni eslatib o’tish kerakli, AvtoCADda buyruq nomlari ingliz tilidan rus tiliga tarjima qilib ishlatilgan.

Masalan: jadvalga karang.

l-jadval

Ingliz tilidagi AvtoCAD buyruqlari	Rus tilidagi AvtoCAD buyruqlari	Izox
LINE	OTREZOK	kesma chizadi
ARC	Duga	yoy chizadi
CIRCLE	KRUG	aylana chizadi
Point	Tochka	nuqta
UCS	PSK
User o’coordinate	o’sistema koordinata)	Foydalanuvchining

system)

Pol’zovatelya

Koordinatalar sistemasi

AvtoCAD paketidagi buyruqlar

	ZAKRAS’	O/OTMENI	TOCHKA	SOPRYAGI
APERTURA	ZERKALO	OTREZOK	UDALI	SOTRI
ATOPR	IZMENI	P-VRAH	UDLINI	SOZRANI
ATRED	IZOMETR	P-KRAY	UROVEN	SPISOK
ATEKR	IMPORTA	P-SDVIG	USTPEREM	STATUS
ATEKSP	IMPORTD	P-SOED	FAYLO	STIL’
BAZA	MPORTI	PAKET	FASKA	SOPRYAGI
BLOK	KOL SO	PAN	FIGURA	TEKSTEKR
BDSPISOK	KONES	PERENESI	FIL M	TZRENIYA
VERNI	KOORD	PECHATAY	FORMA	TIPLIN
VID	KOPIRUY	PBLOK	SVET
VPAKET	KRUG	PLAN	CHERTI
VREMYA	KTEKST	PLANSHET	SHAG
VSEREGEN	LIMITO	PLINIYA	SHTRIZ
VSTAV’	LMASSHTAB	PLOHAD	EKSPORTA
VO’BERI	MARKER	POVERNI	EKSPORTI
VEKRAN	MASSIV	PODOBIE	ELLIPS
GRAFEKR	MASSHTAB	POLOSA	ESKIZ
DAKOM	MVSTAV	POLRED	3-GRAN’
DIALATR	MENYU	POKAJI	3-POLI
DIALPRIM
DIALPSK	METKA	POKIN	3 -LINIYA
DIALSLOY	MNOGORAZ	POMOH	3-SET’
DIALSRED	MN-UGOL	PRIVYAJI	RASTYANI
DIST	NASTRVID	PRODOLJI	RASCHLENI
DOS/DOS 1	NETKOM	PODELI	REGEN
DSLAYD	NOVOEIMYA	PSK	REGENAVTO
DTEKST	OBREJ	RAZMER	SETKA
DUGA	OY	RAZMER 1	SKROY
EDINISO	ORTO	RAZMET	SLAYD
ZAGRUZI	OSVEJI	RAZORVI	SLEDI
ZADERJI	OSI		SLOY

Hozirgi buyruqni qayta berish uchun «Komanda»so’roviga ENTER o’ ) ni bosish mumkin.

Nuqtaning koordinatalarini quyidagi usullar bilan berishingiz mumkin: Absolyut: z, u

Nisbatan: @ dx , dy

Polyar: @ masofa < burchak
Eslatma: @ — nisbiy koordinata belgisi
Uch o’lchovli fazodagi ob’ektlarga ishlatiladigan buyruqlar uchun z koordinatasini kiritish mumkin.
Absolyut: x , y , z

Nisbatan: @ dx , dy, dz ( x , y, z bo’yicha o’sish}

Agar z koordinata berilsa, keyingi kiritish z bo’ladi. x / y / z filtrlarni x ,y ,z komponetlardan birortasiga qo’yish uchun ishlatiladi.

Masalan: x fıl’tri AvtoCADga keyingi nuqta koordinatasini z bilan ishlatiradi. Keyin esa Y o’va mumkin — z).

Ob’ektni tanlash « Vo’berite ob’ekto’» o’ukazanie) — bir ob’ekt

N— bir nechta ob’ektni.

P — hozirgi chizilgan ob’ektni.

S — foydalanuvchi tomonidan berilgan «Sekuhuyu ramku»ga tushgan ob’ekt. Boks — avtomatik o’ngga va chapga ramka

A — avtomatik boks o’agar bo’sh joyni ko’rsatgan bo’1sangiz) yoki to’g’ridan to’g’ri faqat bitta ob’ektni

E — Bittasini tanlash o’birorta turi)

D — qo’shish xolati o’keyingi ob’ektni qo’shing)

U — Olib tashlash xolati: keyingi ob’ektni olib tashlang. O — To’xtatish o’hozirgi tanlovni yo’qotish)

Shundan so’ng, tanlab bo’1ganingizdan so’ng ni bosing. o’ ye holatida ni bosish kerak emas).

RISUY buyruqlari

Ikki va uch fazo sistemasida kesim, aylana, yoy ko’pburchak, ellips, halqa, siniq chiziqlar yasash va shtrixlashlarni amalga oshirishda foydalanidigan AvtoCAD dagi buyruqlar bilan tanishib chiqamiz

DUGA

DUGA buyrug’i yoy chizish uchun ishlatiladi. Yoyni quyidagi parametrlar yordamida chizish mumkin:

• 
  3 ta nuqta orqali
  
• 
  Boshlang’ich nuqta, markaz nuqta, hozirgi nuqta
  
• 
  Boshlang’ich nuqta, markaz nuqta, markaziy burchak
  
• 
  Boshlang’ich nuqta, markaz nuqta, zord uzunligi
  
• 
  Boshlang’ich nuqta, markaz nuqta, radius
  
• 
  Boshlang’ich nuqta, hozirgi nuqta,
  

Uch nuqta uchun bichim: DUGA Sentr / <>: o’nuqta) Sentr / Kones / <+vtoraya tochka>> : nuqta) Konechnaya tochka: o’nuqta)

Opsiya U — Markaziy burchak N — Bosh yo’nalish T — Markaziy nuqta K — Ozirgi nuqta

Z — Zorda uzunligi R — Radius uzunligi Oldingi yoy yoki chiziqni davom ettirish so’roviga � ni bosing.
KOL’SO

KOL’SO buyrug’i bilan doira yoki halqa chizish mumkin. Bichimi: KOL’SO

Vnutrenno’y diametr << posledno’y >> {kattalik yoki ikkita nuqta} Vneshno’y diametr << posledno’y >> {kattalik yoki ikkita nuqta} Sentr kol’sa — halqa markazi bo’lgan nuqtani ko’rsating.

«Sentr kol’sa» ko’p marotaba halqalar chizish imkoniyatini beradi. � ni bosish so’rovni to’ztatish bo’ladi.