Namangan davlat universiteti tibbiy bilim asoslari kafedrasi tibbiy bilim asoslari fanidan amaliy

Siydik pufagi. Qorinning pastki qismida chanoq soxasida joylashgan bo’lib, uning xajmi katta odamda 500-700 ml bo’ladi. Siydik pufagi to’lgandan so’ng, uning devori taranglashib, sezuvchi retseptorlarni kuzg’atadi. Hosil bo’lgan impuls oldin orqa miyaga, undan bosh miya yarim sharlariga boradi va odamda siydik chiqarish yuzaga keladi.


Mustaqil ish. O’quvchilar siydik ayirish, tizimining anatomik tuzilishini ko’rgazmali qurollar, plakatlar yordamida o’rganadilar va bajarilgan ishni daftariga qayd qiladilar.
Savollar

1. 
   Siydik ayirish organlariga nimalar kiradi?
   
2. 
   Bo’yrakning tuzilishini aytib bering?
   

3. 
   Bo’yraklarda siydik qanday hosil bo’ladi?
   
4. 
   Siydik yo’li va siydik pufagining tuzilishini va funksiyasini aytib bering?
   

4 - Mashg’ulot


Tibbiy nazorat usullari: antropometriya, somatometriya,
somatoskopiya
2 soat
Nazariy tushuncha. Bolalarning jismoniy rivojlanishiga ya’ni antropometrik ko’rsatkichlariga baho berish uchun ularning vazni, bo’yi, ko’krak qafasi,
boshining aylanasi, shuningdek umumiy axvoli asosiy ko’rsatkich bo’lib xizmat qiladi.

Chaqaloq bolalrning o’rtacha vazni o’g’il bolalar uchun 3400-3500 g va qiz bolalar uchun 3200-3400g ga tengdir.

Jismoniy rivojlanishni to’g’ri baxolash uchun o’lchov ishlarining hammasini bolani yalang’och qilib qo’yib kunning birinchi yarmida o’tkazish zarur bo’ladi chunki bolaningbolaning bo’yi bilan og’irligi kecha-kunduz davomida o’zgarib turadi. Go’dak bolalar maxsus gorizantal tarozida ertalab tortiladi. Katta yoshdagi bolalar vazni esa tibbiyot tarozisida aniqlanadi. Bolaning bo’yi rostomer ya’ni bo’y o’lchagich yordamida o’lchanadi.

Bolaning boshi va ko’krak aylanasi santimetrli lenta bilan o’lchanadi. Bosh aylanasini aniqlash uchun santimetrli lenta qosh usti rovoqlari va ensa do’mbog’i soxasida boshiga aylantirib o’raladi.
Ko’krak aylanasini o’lchash uchun santimetrli lenta oldindan ko’krak bezi uchlari soxasiga,

orqadan kuraklarning pastki burchaklari soxasiga qo’yiladi. Yetilib kelayotgan qizlarda santimetrli lenta oldingi tomonda IV-qovurg’a bo’ylab o’tadi. Bolaning qo’llari pasti tushirilgan? Nafasi tinch bo’lishi kerak. Katta yoshli bolalarning ko’krak aylanasi nafas chiqarish vaqtida, shuningdek? bor kuchi bilan nafas olingan va bor kuchi bilan nafas chiqarilgan hamda bemalol nafas olib turilgan vaqtda o’lchanadi.

Somatometriya bo’yini rastomerlar (gorizantal va vertikal rastomer) yordamida o’lchashga aytiladi.

Samotoskapiya o’lchangan bo’yning uzunligini daftarga qayd qilishga aytiladi. Ishdan maqsad. Bolalarda og’irlik va bo’yini o’lchashni o’rganish bo’yixa

amaliy ko’nikma hosil qilish.