Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar



Download 5,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/268
Sana23.06.2022
Hajmi5,91 Mb.
#697279
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   268
Bog'liq
TABIIY FANLAR VA EKOLOGIYAGA OID AYRIM MUAMMOLAR XVII

 
муҳим илмий-амалий аҳамиятга эга.
 
Альгологик тадқиқотлар жараёнида лаборатория таҳлиллари амалга 
оширилиб, статистик усуллар ҳамда умумий альгологияда қабул қилинган 
усуллардан фойдаланилади. Сув ҳавзаларидан альгологик намуналар йиғиш, 
альгофлорани таксономик ва миқдорий жиҳатдан ўрганиш учун сув ҳавзаларининг, 
масалан сув омборининг 5 та жойидан жами 17 та доимий кузатув нуқталари 
белгиланади. Улар: сув омборига дарёларни қуйилишидан 3 та, ўнг қирғоқ 


Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII
21 
соҳилидан 3 та, чап қирғоқ соҳилидан 3 та, ҳавзанинг ўрта қисмидан 6 та, тўғон олди 
қисмидан 2 та кузатув нуқталаридан иборат. 
Бу кузатув нуқталарида альгологик намуналар йилнинг барча фаслларида 
баҳор, ёз, куз, қиш мавсумлари давомида ойма-ой йиғиб борилади. 
Сувўтларини сув ҳавзаларининг турли жойларига ёпишиб ўсганлари, бетон, 
тош, ёғоч устидагилари ва бошқа предметлардан ҳам намуналар олинади. 
Планктонларни, 
бентосларни, 
перифитонларни 
аниқлаш 
учун 
алоҳида 
намуналардан фойдаланилади. Олиб келинган альгофлора намуналаридан 
препаратлар тайёрланиб, турлар таркиби аниқланади. Махсус усулларни қўллаб, 
намуналарни турли аралашмалардан тозаланганидан кейин, дастлаб Cyanophyta, 
Chlorophyta, Dinophyta, Euglenophyta, Chrysophyta
 
бўлимларига мансуб турлар, 
сўнгра 
Bacillariophyta 
бўлими 
турлари 
аниқланади. 
Диатом 
турларнинг 
препаратлари В.С. Шешукова усулида тайёрланади. 
Намуналарни йиғиш даврида сув ва ҳавонинг ҳароратини термометр ёрдамида, 
сувнинг тиниқлигини Секки диски, рН ни рН-метр (рН 262 ва рН 340) да аниқланиб, 
планктон сувўтларни Газ № 76 планктон тўри ёрдамида йиғилади. Сувўтларнинг 
миқдори бир литрли батометр билан қатъий белгиланган кузатув нуқталарида 0,5, 3, 
5, 8, 10, 12, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, 55, 60, 65 метр чуқурликлардан олиниши 
мумкин. 
Альгологик намуналарни йиғиш ва ўрганиш умумий қабул қилинган усуллар 
билан амалга оширилади. Турлар таркибини аниқлашда N-300M
 
(с MD101, 5.0M, 
экран 11”) микроскопидан фойдаланган мақсадга мувофиқ ҳисобланади. Йиғилган 
намуналарни 4% ли формалин билан фиксация қилинади. Альгофлоранинг 
миқдори ҳужайралар, колонияларнинг миқдори билан белгиланади. Уларнинг 
ҳужайраси миқдорини аниқлаш учун ҳажми 0,9 мм бўлган Горяев камерасидан 
фойдаланилади. 
Альгофлоранинг миқдорини аниқлашда 1 литр сувдагисини қуйидаги формула 
билан ҳисобланади: 
мл
кл
m
/
10
*
100
6
Биомассани 
ҳисоблаш 
учун 
стереометрик 
усулдан 
фойдаланиб, 
альгофлоранинг танаси бирор геометрик шаклга, шундай шаклларнинг бир 
қанчасига тенгланади, сўнгра геометриядаги маълум формулага кўра унинг ҳажми 
ҳисобланади. Солиштирма оғирлик 1 деб қабул қилинади. Айрим вақтларда ҳар хил 
турларга мансуб сувўтларнинг тайёр ҳисоблаб қўйилган ўртача ҳажмларидан 
фойдаланилади. 
Турлар таркибини аниқлашда асосан альгологияга оид аниқлагичлар ва 
монографияларидан [1, 2, 3, 4, 5, 6] фойдаланилади. Сув ҳавзалари альгофлораси 
турлар таркибининг ўзаро ўхшашлик даражаси П. Жаккарнинг ўхшашлик 
коэффициенти ёрдамида аниқланади.

Download 5,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   268




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish