Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar

Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII
133 
Gilosning meditsinada ishlatiladigan qismlariga urug’lar, shuningdek
novdalar,burglar, sharbati va yelimi,bazan ildizi kiradi.Ularda turli hil foydali
moddalar glukoza , fruktoza,A,B1,B12,B2,B3,B9,C,PP, vitaminlari mavjud, antosianidlar, 
fermentlar,organic kislotalar mavjud :gallik kislota,limon kislota,salitsil kislota,ellagik
kislota,tarkibida uchraydi.
Bundan tashqari eng muhim moddalardan bo’lgan tannin moddasi bargida va
barg bandida uchraydi.Makroelementlardan:magniy, kaliy, kalsiy, temir va fosfor,
mikroelementlardan mis elementi uchraydi.Gilosning bargi va yosh novdalarida efir
moylari ,kumarin,suvda eriydigan vitaminlar,organic kislotalar,turli xil
uglevodorodlar uchraydi. 
Inson uchun gilosning foydali hususiyati quyida tanishib chiqamiz: 
1 Gilos qabziyat muammosini hal qiladi chunki bu meva istemol qilingach
tanada ichaklar faoliyatini tezlashtirib yurgizadi va oqibatda moddalar almashinuvi
meyorida bo’lishini taminlaydi. 
2 Pishiqchilikda gilos ko’p istemol qilinganda bolalarda ham kattalarda ham 
imminutetini mustahkamlanadi. 
SHifokorlar pishiqchilik mavsumida meva va sabzovotlarni meyorida to’yib
istemol qilishni tavsiya qiladi ,bunda gilos istisno etilmaydi,chunki uning tarkibida 
juda ko’p miqdorda organizmning turli infeksiyalardan himoya qiluvchi va yangi
imum hujayralarini o’stirib chiqaruvchi moddalar va vitaminlar mavjud. 
3 Kuniga 2-3 mahal bir qismdan gilos istemol qilish inson qon tarkibida
xalestirin miqdorini sezilarli darajada kamayishiga sabab bo’ladi, shuningdek
xalisterin tugunchalarining paydo bo’lishini oldini oladi. 
4 Asabiy psariaz va ekzemakabi teri kasalliklarini gilos yordamida davolash
mumkun.Bunday holda kasallikning davolash jarayonida gilos yordamida
davolovchi vosita sifatida kasallikdan tezroq forig’ bo’lishga yordam beradi.Yolg’iz
gilos o’simligini istemol qilish kasalikdan davolay olmaydi,shifokor tavsiya qilgan
dori darmonlat o’rnini bosa olmaydi. 
5 Agar insonda gemoglobin miqdori kamaysa yoki anemiya (kamqonlik) 
diagnostikasi qo’yilgan bo’lsa gilos bu kasallikdan qutilishga yordam beradi.bunda
kishi bir hafta davomida gilosning pishgan mevasini istemol qilib o’zida
gemoglobin miqdorini oshirishi mumkun bo’ladi. 
6 Erta toksikozni boshdan kechiruvchi homilador ayollargilos istemol qilib bu
nohush holatdan qutilishi mumkun bo’ladi.rtiqcha miqdorda istemol qilinga gilos
tanada shish hosil qiladi va buyrakni zo’riqtirib qo’yadi. SHu sababli boshidan
toksikozni kechirayotgan homilador ayollar o’ntacha gilos istemol qilishi tavsiya
etiladi. 
7Qon bosimi oshib yuruvchi gipertonik kishilar gilos istemol qilib ,salomatligini
yaxshilab olishi mumkun bo’ladi. Pishiqchilikda gilosni
Poliizoprenoidlar – tabiiy quyi molekulyar bioregulyatorlar bo’lib hujayra
menbranasi tarkibiga kiradi. Ular menbranada ,,lipid langarri’’vazifasida 
molekulaning lokallansh (harakatini) taminlaydi. 

---