Namangan davlat universiteti qo’lyozma huquqida udk



Download 0,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet10/45
Sana03.07.2021
Hajmi0,54 Mb.
#108798
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   45
Bog'liq
ozbek tili turistik terminlarining lisoniy takomili va leksik-semantik tadqiqi

 
 
 
 
 


20 
1.3. Turizm terminologiyasining nazariy masalalari va tadqiqi 
 
Ma’lumki, har bir fan sohasining rivojlanishi va takomillashuv darajasi shu 
soha terminologiyasining qay darajada taraqqiy etgani, shuningdek, tartibga 
solingani bilan ham uzviy bog`liqdir. Atamalarning ishlanmaganligi va tartibga 
solinmaganligi nutq uslubiga ham ta’sir ko`rsatadi. 
1
 
XX asrning 30-yillarida o`zbek tilida ko`plab terminologik lug`atlari tuzilib 
nashr etildi. Shu jarayonda terminlar tarixi, terminlarning ma’no va mavzu 
guruhlari, grammatik tuzilishi va yasalishi, taraqqiyot yo`li va boyish manbalari 
haqida nazariy masalalar ham ishlab chiqildi. Tilshunoslikda terminlarning 
o`zgarishi, yangi terminlarning paydo bo`lishi ilm-fan taraqqiyoti va sohalar rivoji 
bilan bevosita bog`liqdir. Buni L.I.Bojno quyidagicha ta’kidlaydi: “Texnika 
taraqqiyoti ta’sirida terminologiya o`zaro aloqador ikki qonuniyat asosida, 
birinchidan, ilmiy-texnika jarayoni qonuniyatlari, ikkinchidan, til rivojlanishining 
umumiy qonuniyatlari bilan bog`liq ravishda o`zgarib boradi”. 
2
 
Turizm terminologiyasi ham o`zbek terminologik tizimida alohida o`rin 
egallaydi, biroq bu terminologik tizim hali nazariy jihatdan tadqiq etilmagan.  
O`tgan  asrda  turli  sohalarga  oid  terminlar  o`zbek  tiliga  rus  tili  orqali  
Yevropa tillaridan o`zlashgan bo`lsa, bugungi kunga kelib, to`g`ridan-to`g`ri chet 
tillaridan o`zlashmoqda. Ma’lumki, xalqaro terminlarda yunon va lotin tiliga 
taalluqli terminelementlar ko`p kuzatiladi. Turizm terminlarida terminelementlar 
mavjudligini tekshirish ham nazariy masalardan biri hisoblanadi.  
Rus tilshunosligida turizm terminologiyasi bo`yicha bir qator tadqiqotlar 
olib borilganini kuzatishimiz mumkin. Jumladan, E.T.Belan 
3
, V.L.Vinogradova 
4
 
                                                             
1
 Абдураҳмонов  Ғ., Мамажонов С. Ўзбек тили. – Тошкент: Ўзбекистон, 2002. – Б.84-85.
 
2
Qarang. Божно  Л.И. Научно-техническая  терминология  как  один  из  объектов  изучения  закономерностей 
развития языка // филологические науки. – Москва, 1971. – №5. – С.103.
 
3
  Белан  Э. Особенности  формирования  новых  терминосистем (на  материале  англиской  и  русской 
терминологий международного туризма): Автореф.дисс. … канд.филол.наук. – Москва, 2009. – 28-с. 
 
4
  Виноградова  Л. Терминология  туризма  английского  и  русского  языков  в  синхронном  и  диахронном 
аспектах: Автореф. дисс. …канд.филол.наук. – Великий Новгород, 2011. – 44-с.
 


21 
tomonidan dissertatsiyalar himoya qilingan. Shuningdek, turizm terminologiyasiga 
bo`yicha ilmiy kuzatishlar olib borilgan. 
1
 
Elvira  Belan  tomonidan  (“Особенности  формирования  новых 
терминосистем  (на  материале  анлийской  и  русской  терминологий 
международного  туризма”) rus va ingliz tillarida turizm terminologiyasining 
rivoji hamda ularning qiyosiy tahlili amalga oshirilgan. Ishda 508 ta inglizcha, 427 
ta ruscha turistik terminlar tahlilga tortilgan. Tarixiy va ijtimoiy sabablarga ko'ra 
ingliz tili turizm sohasidagi eng keng tarqalgan tili ekanligi ta’kidlangan.  
I bobda (“Формально-структурный  анализ  терминов  международного 
туризма  в  английском  и  русском  языках”)   rus va ingliz tillaridagi xalqaro 
turizm terminlari formal-struktur jihatdan analiz qilingan. Tahlil uchun olingan 
umumiy inglizcha materiallarning 44 foizini (226 ta termin) termin-so`zlar 
(терминов-слов) tashkil etadi. Maxsus leksik birliklarning 56 foizini esa termin-
birikmalardir. Demak, inglizcha turizm terminlari tarkib jihatdan tekshirilganda
ularning asosiy qismi so`z birikmasi shaklida ekanligi ma’lum bo`ladi. Bu birikma 
shaklidagi terminlarning 32 foizi, ya’ni 161 ta terminda quyidagi model 
yetakchidir: 

Download 0,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   45




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish