Namangan davlat universiteti pedagogika-psixologiya fakulteti psixologiya kafedrasi

Ijtimoiy psixologiyaning hozirgi kundagi vazifalari: 
Birinchidan, uning asosiy yo‘nalishi kichik guruhlar va jamoalar 
psixologiyasini o‘rganishdan iboratdir. Xar bir shaxs o‘zining oilasi, 
mehnat jamoasi, ko‘cha-ko‘ydagi norasmiy guruhdagi do‘stlar 
davrasi, o‘quv jamoasi va boshqalardir. Shaxsning yakka va turli 
guruhlar doirasida o‘zini tutishi, xulq-atvori, mavqei, unga nisbatan 
guruhiy ta‘sirlar, guruhdagi shaxslararo moslik, liderlik, guruhiy 
tazyiqqa beriluvchanlik kabi qator hodisalar aslida o‘sha guruhlarni 
boshqarish, o‘zaro munosabatlar sharoitini yaratish – bu odamlarni 
samarali o‘zaro muloqotga o‘rgatish zarurati sanaladi. 

---

89 
Ikkinchidan, shaxsning ijtimoiy psixologik qiyofasi masalasi ham 
bugungi kundagi o‘zgarishlar va ma‘naviy jixatidan poklanish 
davrida o‘ta muhim soxadir. Shaxsni ijtimoiy psixologik o‘rganish 
tadqiqotlarning obьekti sifatida qaralganda, avvalo uning xulq-atvori, 
ijtimoiy motivlar, uning yo‘nalishlari, xulq-atvori, normalari, 
shaxsning jamiyatdagi turli ijtimoiy rollari, mavqei, ijtimoiylashuvi; 
shaxsning o‘z-o‘ziga baxosi, munosabati, hurmati xamda ijtimoiy, 
tarixiy va madaniy shart-sharoitlarning shaxs ongiga ta‘siri, shaxs 
tiplari o‘rganiladi. 
Uchinchidan, jamiyat miqyosida ro‘y beradigan ommaviy hodisalar 
ijtimoiy psixologiya uchun tadbiqiy ahamiyatga ega. Ijtimoiy 
psixologiyada ommaviy hodisalar deganda turli kishilar guruhida 
shaxslararo munosabatlar va o‘zaro ta‘sir jarayonlari; milliy 
etnopsixologiya hamda sinflar psixologiyasi muommolari; milliy 
madaniyat, urf-odatlar, an‘analar, udumlar, aqidalarning shaxs 
shakllanishidagi roli; olomon psixologiyasiga oid psixologik 
qonuniyatlar; turli guruxlarda odamlarning bir-birini idrok qilishlari 
va tushuntirishlari, o‘zaro ta‘sir masalalari tushuniladi, chunki alohida 
shaxs tarbiyasida ommaviy hodisalarning, katta guruxlarning ta‘sirini 
inkor etish masalaga bir yoqlama yondashish bilan barobardir. 
Masalan, shaxs uchun u mansub bo‘lgan millat, elat yoki xalqning 
ruhiyati, uning ongidagi asrlar davomida saqlanib kelayotgan 
an‘analar, rasm-rusumlar, aqidalar, udumlar, faoliyat stereotiplari 
kabilar o‘z muayyan ta‘sir kuchiga ega. 
To‘rtinchidan, oila ijtimoiy psixologiyaning o‘rganish ob`yekti 
sifatida. Bu yerda oilaga hos psixologik jarayonlar, oila a‘zolarining 
bir-birlariga munosabatlari, nikohdagi o‘zaro moslik masalalari, 
oilaviy hayotning psixologik omillari, oilada bola tarbiyasining 
ijtimoiy psixologik metodlari o‘rganiladi. 
Ijtimoiy psixologiyaning fan sifatidagi tarixi uning ijtimoiy psixologik 
qarashlar yoki ijtimoiy psixologik tafakkur tarixidan anchagina yoshdir.
Insoniyatning birgalikda yashash, mehnat qilish, bir-biriga ta‘sir 
ko‘rsatishga intilishi, ehtiyoji qanchalik qadimiy bo‘lsa, ijtimoiy 
tafakkur, odamlarning bir-birlariga o‘zaro hamjihatlik ko‘rsatishga 
bo‘lgan moyilligi va istaklari ham shunchalik qadimiydir.
Ikkinchi tomondan qadimgi tarixdan bilamizki, odamlar turli 
marosimlar, aqidalar, an‘analarni ham ma‘lum ma‘noda o‘zaro 

---

90 
munosabatlarni tartibga solish, hamkorlikda mehnat qilish va bir-
birlarini turli-timan balo-qazolar, ofat va kulfatlardan muhofaza qilish 
yo‘llarini o‘ylab topganlar. 
Turkistonliklarning ko‘plab udumlari, masalan, to‘y-maraka qilish va 
unda ommaning to‘planishi, xashar yo‘li bilan biror inshootni bitirish 
va unda barcha mehnatga layoqatli odamlarning jam bo‘lib to‘planishi 
va birgalikda mehnat qilishi kabi udumlar qadimiy bo‘lib, unda 
kishilarning jamoa bo‘lib yashash, bir-birlariga yordam berish va 
hamkorlikning ahloqiy mezonlari namunasi aks etib turadi.
Aynan shu kabi udumlar ijtimoiy psixologik tafakkurning paydo 
bo‘lishi uchun asos bo‘lib xizmat qilgan, shu boisdan ham ijtimoiy 
psixologik tafakkur tarixi bilan ijtimoiy psixologiyaning fan sifatidagi 
tarixida muayyan bir umumiylik va farqlar mavjud.