Namangan davlat universiteti o`zbek tili va adabiyoti kafedrasi

Irsoli  masalning  lug’aviy  ma’nosi  maqol  keltirish  bo’lib,  biror  muhokama 

va 

mulohazani 

maqol 

bilan 

tasdiqlash 

usulidir

1

.Qadimgi 

mumtoz 

she’riyatdada,adabiyotshunoslikka  oid  asarlarda  tasvir  davomida  maqol  qo’llash 

hodisasiga tamsil deb qaralgan.O’zbek shoirlari o’z ijodiy mahsullarini folklorning 

eng qimmatbaho xazinasi-maqollari bilan bezash,o’z fikrlarini xalq donoligi bilan 

tasdiqlashni juda ma’qul ko’rganlar. 

Lutfiyning  «Ayoqingga  tushar  har  lahza  gisu»  misrasi  bilan  boshlanadigan 

g’azali boshdan-oyoq tamsildan foydalanish namunasi hisoblanadi. 

 

Ayoqingga tushar har lahza gisu, 

Masaldurkim:»Charog’ tubi qarong’u» 

 

Tutarmen ko’zki,ko’rsam orazingni, 

Ki derlar:»Oqqan ariqqa oqar su» 

 

Yuzungni tuttim ortuq oyu kundin, 

«Kishining jo’zidir,ore,tarozu,». 

 

Ko’zing qonimdin iymanmas ajabtur, 

Ki «Qo’rqar qaydakim qon ko’rsa hindu» 

 

Tilar vaslingni Lutfiy,qil ijobat, 

Ki ayturlar: «Tiloganni tilogu» (214) 

 

Bu  g’azalda  xalq  maqollari  va  hikmatlaridan  shoir  mohirona 

foydalangan:chiroq  tagi  qorong’u,yoki  chiroq  nuri  tagiga  tushmas,  oqqan  ariqqa 

oqar  suv,kishi  ko’zi  tarozi,hindi  qon  ko’rsa  qo’rqat  (tojikcha  akvivalenti  ham 

bor:hindu  xun  did-bu  maqol  Buxoro  tojiklari  tilida  asosan  qo’llanadi),san’atkor 

                                                 

1

 A.Hojiahmedov. Mumtoz badiiyat malohati. –Toshkent: Sharq, 1999, 64-bet. 

---

48 

asarda  qo’llagan  maqolini  faqat  tasdiqlab,ma’qullab  qolmasdan,balki  zikr  etgan 

maqoliga o’zining turli tuman munosabatini ham bildirishi mumkin.