Namangan davlat universiteti kimyo kafedrasi organik birikmalarning tuzilish nazariyasi

MEZOMER TA`SIRNING BOSHQA TURLARI

Mezomer ta`sirning yuqorida ko’rib o’tilgan turlari - - va r- - turidir.

Misollar:

1. 
   Quyidagi birikmalar orasidagi reaktsiya tenglamsini yozing.
   

Echish. Simoborganlik birikma Cl-Hg-CH₂-CHqO molekulasida C-Hg va CqO bog’lar elektronlarining tutashishi natijasida molekula kuchli qutblanadi:

SHuning uchun bu birikma atsetilxlorid bilan reaktsiyaga kirishganda reaktsion markaz C-Hg – uglerod-atomdan –CqO kislorod atomiga ko’chadi:

2. 
   +uyidagi reaktsiya tenglamalarini tugallang:
   

1. 
   Cl-Hg-CHqCH-Cl + KI  ?
   
2. 
   Cl-Hg-CH₂-CH₂-OH + HCl  ?
   

Echish: Berilgan simoborganlik birikmalarida , mezomer ta`sir mavjud bo’lganligi uchun (C-Hg va C-Cl yoki C-Hg va C-OH), bu birikmalardagi Cl va –ON guruhlarning almashinish reaktsiyasi atsetilen va etilen gazlarining osonlik bilan ajralib chiqishi bilan boradi:

3. 
   Natriyatsetosirka efiri bilan metiliodid orasidagi reaktsiya tenglamasini yozing.
   

Echish. Natriyatsetosirka efiri molekulasida ham ,- mezomer ta`sir borligi tufayli, reaktsiya asosan reaktsion markazning kislorod atomidan uglerod atomiga ko’chishi bilan boradi: