Har qanday jamiyatda xaridorlarning yarmi o‘zlariga nima kerakligini
toki kimdir ularga nima olish lozimligini birov aytmaguncha bilishmaydi. Keyingi
paytda ommaviy axborot vositalarida reklama hakida gapirilsa, aksariyat kishilar
unga nisbatan tanqidiy fikrlarni bildirishadi.
Bozor
iqtisodiyoti
davrida
mahsulotni ishlab chikarish va uni sotishda reklamaning o‘rni doim katta bo‘lgan.
Reklama matbuot yoki televidenie paydo bo‘lgandan emas
;
balki ibtidoiy davrda
ham mavjud bo‘lgan. Faqat uning ko‘rinishlari hozirgidan ancha farq qilgan..
Manbalarda keltirilishicha, qadim Sharkda savdogarlar mahsulotlarni jarchilar
orqali ovoza qilganlar. Hunarmandlar esa o‘zlari ishlab chiqargan mahsulotlarini
tamg‘alaganlar. U esa tovar markasi vazifasini bajargan. Yunonistonda esa
hunarmandlar ustaxonalarining tomiga mahsulot tasviri tushirilgan lavhalarni osib
qo‘yishgan. 1445 yilda nemis tadqiqotchisi Iogann Gutsnbergning bosma
dastgohni ixtiro qilgan. Matbuot yetkazish paydo bo‘lishi reklamaning
rivojlanishiga turtki bo‘ldi. Shundan so‘ng xususiy gazetalarning soni ham
ko‘payib bordi. Unda asosan qiziqarli voqyealar va albatta, biror mashhur
savdogar yoki hunarmandning mahsuloti haqidagi axborot bosilardi.
Reklama vositalarini shartli ravishda ikki qismga ajratish mumkin:
Birinchisi ommaviy targ‘ibot vositasi. Bu - gazeta, jurnal, radio,
televideniya, hitlar, plakatlar, e'lon taxtalari;
Ikkinchisi - bu so‘rovnomalar, shaxsiy xatlar, telefon orqali reklama va boshqalar.
Reklama albatta yo‘nalishdagi mijozni psixologik o‘ziga xoslik tomoniga
mo‘ljallangan bo‘lishi kerak va bozor o‘sha yo‘nalishiga qarab mo‘ljallanishi
kerak. Bu yerda asosiy savollar xaridor kim bo‘lishi kerak, qaysi jinsga
mansubligi, yoshi, ma'lumoti va uning o‘ziga xosligi bo‘ladi. Buni bilish nafaqat
reklama yaratilayotganida, balki joylashtirishda ham kerak bo‘ladi.
Reklama kompaniyasining ish jarayonida qanday vositalar asosiysi, qanday
vositalar qo‘shimcha bo‘lishini aniqlash zarur. Har bir vaziyatda kompaniyaning
o‘ziga xosligi bo‘ladi. Yonma-yon yo‘nalishda asosiy savollar qanday oraliqda va
muhimi qayerda? Agarda bir necha joyda bo‘lsa, ularning birligi nima bilan
aniqlanadi. Shu savollarga javob berishi kerak.
Bu bo‘lim bir tomonlama reklamani har xil funksiyalari ancha aniqlangan
ravishda psixologik o‘ziga xoslik ta'sirlarini ochib beradi. Bu o‘ziga xoslik
tabiatini bilish va tushunish vositalarini to‘g‘ri tanlashda va ularni muvaffakiyatli
chiqishini ta'minlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: