Namangan davlat universiteti ijtimoiy-madaniy faoliyat kafedrasi

”Zamonaviy  inson  hayotini  reklamasiz  tasavvur  etib  bo’lmaydi,  chunki  u 
tobora faol va ta’sirchan bo’lib bormoqda’’ 
Bugungi  kunda  ommaviy  axborot  vositalari  asosan  reklama  manbai  sifatida 
xizmat qilmoqda .K.A.Farfievning ta’kidlashicha ,Yaponiyada 70 foiz bolalar o’z 
sevimli  ko’rsatuvlarining  vaqtini  va  kunini  ongli  ravishda  bilib,  televizorni 
yoqadilar.  Bolalar  ko’rsatuvlari  ularning  jismoniy  kuchlari,  ehtiyojlari,ruhiyatini 
hisobga oladi. Demak,bolalar va onalar uchun mo’ljallangan reklamalar mazmunan 
mana  shu  jihatlarni  ko’proq  o’zida  qamrab  olishi  zarur.  Chunki  onalar  o’z 
bolalarining  sevimli  mahsulotlarini  harid  qilinishida  o’zlarini  ma’sul  sifatida 
biladilar.  Reklamalarda  doimo  ijobiy  hayot  manzarasi,  ijobiy  munosabatlar 
mazmuni aks etiriladi. A.V.Kostina jamiyatdagi insonlar ,ijtimoiy qatlamlar ongiga 
ta’sir  etish  ,ijobiy  tasavvurlarni  shakllantirish,  hayotiy  qadriyatlarni  singdirish 
maqsadida  reklamalar  ommaviy  ong stereotiplariga  tayanishini  va  gender belgilar 
bo’yicha  jamiyatning  ichki  tuzilishini  ko’rsatishini  qayd  etadi.  Reklama 
kommunikatsiyasi  ta’sirida  oilaviy  roller,  turli  xulq  ko’nikmalari  o’zlashtirilib 
,estetik  ta’b  va  did  ,iqtisodiy  fikrlash,  oilaviy  xo’jalikni  yuritish,  turli  qadriyatlar 
birligini inson ongiga singdirish kabi ijtimoiy jarayonlar shakllantiriladi. Psixolog 
R.I.Mokshansevning 
ta’kidlashicha 
,reklamalarni 
milliy 
stereotiplarga 
                                                           
59
 A.A.Azlarova . Tovarlar reklamalarni tashkil qilish va samaradorligi :Diss.iqt.fan.nomzodi-Toshkent :2005 -18 
bet. 
60
 Alina Dudareva . Reklamniy obraz.Mujchina I jenshina. –M; RIP –xolding :2003-64 s. 
61
 Groshev I.V. Polorolevie stereotipi I gendernaya neverbalnaya kommunikatsiya v zerkale reklami .Vestnik 
Tambovska gosudarstvennovo texnicheskovo universiteta,1998.-4.T.4.-34 s. 

---

yondashilgan  bo’lishi  uni  idrok  qilinishi  imkonini  osonlashtiradi.  Reklamada 
doimo  ta’sirchan  ijtimoiy  hayot  ko’rinishi  ifodalanadi.  Qadriyatlar  inson  ongiga 
singdirilib,  shu  qadriyatlarga  asoslanilgan  holda  hayot  tarzi  targ’ib  qilinadi. 
Reklamaga  munosabat  bildirish  jarayonida  shahsda  turli  vaziyatlarda  yuzaga 
keladigan  xulq-atvor  xususida  tasavvurlar  shakllanadi.  Bu  bilan  reklama  insonni 
jamiyat  hayotiga  jalb  etish  ,  ijtimoiylashtirish  vazifasini  bajaradi.Tarixan 
reklamalar  faol  ijtimoiylashtiruvchi  omil  vazifasini  bajarib  ,u  yoki  bu  davlatlar, 
millatlar  turmush  tarzi,  an’analari,  taraqqiyoti  xususida  ma’lumot  bergan. 
Jamiyatdagi kishilarni muvaffaqiyat va ijobiy faollik sari undovchi , baxtli,farovon 
hayot sirlarini targ’ib qiluvchi ijtimoiy hodisa sifatida tan olingan.  
Ko’p  hollarda  reklama  yangi  ehtiyojlarni  qondirish  bilan  birga  murakkab 
psixik bilimlarni hosil qiladi. Jumladan, dunyoqarash, estetik did, ijtimoiy qadriyat, 
hayot  usulini  shakllantiradi.  Bugungi  kunda  reklama  mahsulotlari  o’zini  hayot 
bilan  hamnafas  yashovchi  deb  biluvchi  har  bir  inson  kundalik  hayotining  bir 
qismga  aylanib  qolgan.  Reklamalar  shaxs  xulq-atvori  va  ijobiy  sifatlarining 
shakllanishida  ,jamiyat  qatlamiga  chuqurroq  kirib  borishida,  o’z  ichki 
imkoniyatlarini  to’la  namoyon  etishida  kuchli  ta’sirlovchi  ahamiyatga  ega. 
Reklama  mahsulotlari  ijtimoiy  tabiatiga  ko’ra  ijobiy  turmush  tarzi  obrazini 
ifodalashga  qaratilgan  bo’lib,  ko’proq  qadriyatlarga,  milliy  stereotiplarga  , 
umuminsoniy  g’oyalarga  asoslangan  bo’ladi.Xususan  ,turli  mavzudagi  ijtimoiy 
reklamalar  boshqa  reklama  turlariga  nisbatan  ko’proq  ijobiy  qabul  qilinadi,ta’sir 
etishi va idrok etilishi ham  yuqori bo’ladi. Ijtimoiy reklamalar shaxs tasavvurlari 
tizimiga,  ijtimoiy  ustanovkalar  sohasiga  bevosita  yo’naltiriganligi  bilan  samarali 
ta’sirga  ega  .  Reklamalar  doimo  u  yoki  bu  davlatlar,  xalqlar  xayot  tarzi, 
madaniyati,  shakllangan  qadriyatlari,  ijtimoiy  rollari  haqida  ma’lumot  beradi. 
Shaxsda  reklamalar  ta’sirida  turli  xalqlar  hayot  obrazining  taqqoslanishi  orqali  u 
yoki  bu  ijtimoiy  meyorlarga,  qadriyatlarga  yo’nalganligi  xususida  mustaqil 
xulosalar  boshqarish  imkoni  yuzaga  keladi.  Har  bir  mamlakt  reklamasi  o’zida 
madaniy-tarixiy  an’analarni  ifoda  etadi.  Bu  haqida  D.Brustin  shinday 
ta’kidlaydi:Menga u yoki bu mamlakat reklamasini ko’rsating , men sizga bu