Namangan davlat universiteti fizika matematika fakulteti

m_n - m_r=(1,29344±0,00007) MeV

Neytronning turli yadro reaksiyalarida energiya balansi bo‘yicha aniqlangan qiymati: m_n= (939,5527 ± 0,0052) MeV;

OA

Neytronning massasi m_n=1,00867 m.a.b =1838,6 Ше=1,610^- g

Neytronning massasi protonning massasidan 1,3 MeV (2,5 me) ga katta. Neytron taxminan T_1/2 =11 minut yarim yemirilish davri bilan P-radioaktiv zarrachaga yemiriladi. U quyidagi sxema bo‘yicha parchalanadi:

n ^ p + P + V _{e +}

Hozirgi vaqtda neytron massasining eng aniq qiymati (1988 y.):

m_n = 939,56563±(28) MeV Manbalar neytronning energiyasiga qarab monoxramatik va nomonoxromatik manbalarga bo‘linadi. Neytronlarni olinish prinsipiga qarab manbalar radioizotop (ampulalik), tezlatkichga asoslangan, zanjir reaksiyasiga asoslangan, spontan bo‘linishga asoslangan manbalarga bo‘linadi.

1. 
   1 Neytronlarning energiya bo‘yicha tasniflanishi
   

Neytronlar energiya qiymatiga bog‘liq holda turli guruhlarga ajraladi. Eng kichik erishilgan energiya T_n ~ 10' eV dan bir necha yuz eV energiyali neytronlar yadro bilan kuchli ta’sirlashadi. Neytronlar yadro bilan turli yadro reaksiyalariga kirishadi va yutiladi. Neytronlar yadroda elastik va noelastik sochilib, diffuziya harakatida ishtirok etishini kuzatish mumkin. Bu jarayonlarning ehtimolligi neytronning kinetik energiyasi bilan aniqlanadi.

T_n kinetik energiyasi kattaligi bo‘yicha neytronlar ikkita katta guruhga ajraladi:

• 
  sekin (0 < T_n< 1000 eV)
  
• 
  tez (T_n > 100 keV).
  

Bu ikki energiya sohasi oraliq neytronlarni o‘rab turadi.

Sekin neytronlar sohasi sovuq, issiq va oraliq neytronlarga ajraladi.

Bundan kelib chiqadiki, neytronning istalgan xossasi uning energiyasi bo‘yicha shartlangan. [3,4,5,6]

Neytronlarning energiyasiga bog„liq holda shartli klassifikatsiyalari qabul qilingan:

ultrasovuq (10^- eV dan kichik),

juda sovuq (10^-7—10^-4 eV),

sovuq (10^-4—5 x 10^-3 eV),

issiq (5x10^-3—0,5 eV),

rezonans (0,5—10⁴ eV),

oraliq (10⁴—10⁵ eV),

tez (10⁵—10⁸ eV),

О 1Л

yuqori energiyali (10 —10 eV)

relyativistik (10¹⁰ eV dan katta);

Barcha 10⁵ eV gacha energiyali neytronlar sekin neytronlar deb ataluvchi umumiy nom bilan ataladi.

Sovuq neytronlarning modda bilan ta’sirlashuvida uning to‘lqin xossasi yaqqol namoyon bo‘ladi.

Neytron T_n~0,02 eV energiyada De-Broyl to‘lqin uzunligi atomning