|
3. SURXON DAVLAT QO`RIQXONASI.
Surxondaryo viloyati SHerobod tumanining shimoli-g’arbiy qismida joylashgan bo`lib, ikkita mustaqil xudud: Orol-Payhambar va Qo`hitontog tizmasi sharqiy yonbag’ridan tashkil topgan. Umumiy maydoni 3092 ga bo`lgan Orol-Payhambar hududi Halqaro Qizil kitob va O`zbekistan Qizil kitobiga kirgan Buxoro bug’usi (xongul) va yaylov-to`kay ekotizimlarini saklab qolish maksadida 1971 yildayoq qo`riqxona sifatida tashkil topgandi. 1987 yilda Qo`hiton davlat ko`rikxonasi Orol-Payhambar qo`rikxonasi bilan birlashtirildi va umumiy maydoni 24554 ra bo`lgan Surxon davlat ko`rikxonasiga qayta tashkil qilindi. Qo`riqxonaning Qo`hiton hududi tog’-o`rmon ekotizim sifatida tavsiflanadi. Uning hududi Pomir-Oloy tog tizimi Hisor tizmasining janubi-g’arbiy tarmoqlarida dengiz sathidan 1500 dan 3157 m gacha balandlikda joylashgan. Qo`riqxona hududi ko`p sonli mayda soylardan tarkib topgan yaxshi rivojlangan gidrografik tizimni ta`minlaydigan doimiy va muvakqat oqadigan ko`plab suv oqimlariga ega. Hozirgi paytda Qo`hitonda 269 tur va 55 oilaga mansub 578 tomirli o`simliklar ro`yxatga olingan, shundan 23 turdagi tomirli o`simlik turi O`zbekistan Respublikasi Qizil kitobiga kiritilgan. Yer usti (o`rmon, dala, adir) o`simliklari bilan band maydon 16620 ga (67,7%), toshli yonbag’ir, to`kilma, qiyaliklar bilan band maydon 7839 ga (31,9%). O`rmonlar 9288 ga yoki hududning 37,8%ini tashkil qiladi. Asosiy o`rmon hosil qiladigan o`simlik Zarafshon archasi hisoblanadi. Qo`riqxonada umurtqasizlar ko`p miqdorda va xilma xil turlarda taqdim qilingan, lekin mutaxassislar yo`kligi tufayli haligacha o`rganilmagan. Hozirgi paytda Qo`hitonda 1 turdagi baliq, 2 turdagi amfibiya, 26 turdagi reptiliya, 74 turdagi qush va 23 turdagi sutemizuvchi aniklangan. Surxon davlat qo`riqxonasi O`zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo`jaligi vazirligi huzuridagi O`rmon xo`jaligi bosh boshqarmasi tizimiga kiradi, hamda Qo`riqxonalar, milliy tabiiy boglar va ovchilik xo`jaliklari boshqarmasi tomonidan boshqariladi. Qo`riqxona hududida hayvonlarning 100 dan ortiq turi uchraydi, shundan bir necha turi O`zbekiston Respublikasi va TMXI Qizil kitobiga kiritilgan; - o`simliklarning 600 turi, shundan 22 turi O`zbekiston Respublikasi Qizil kitobiga kiritilgan. - Surxondaryo viloyati SHerobod tumanining shimoli-g’arbiy qismida joylashgan bo`lib, ikkita mustaqil xudud: Orol-Payhambar va Qo`hitontog tizmasi sharqiy yonbag’ridan tashkil topgan. Umumiy maydoni 3092 ga bo`lgan Orol-Payhambar hududi Halqaro Qizil kitob va O`zbekistan Qizil kitobiga kirgan Buxoro bug’usi (xongul) va yaylov-to`kay ekotizimlarini saklab qolish maksadida 1971 yildayoq qo`riqxona sifatida tashkil topgandi. 1987 yilda Qo`hiton davlat ko`rikxonasi Orol-Payhambar qo`rikxonasi bilan birlashtirildi va umumiy maydoni 24554 ra bo`lgan Surxon davlat ko`rikxonasiga qayta tashkil qilindi. Qo`riqxonaning Qo`hiton hududi tog’-o`rmon ekotizim sifatida tavsiflanadi. Uning hududi Pomir-Oloy tog tizimi Hisor tizmasining janubi-g’arbiy tarmoqlarida dengiz sathidan 1500 dan 3157 m gacha balandlikda joylashgan. Qo`riqxona hududi ko`p sonli mayda soylardan tarkib topgan yaxshi rivojlangan gidrografik tizimni ta`minlaydigan doimiy va muvakqat oqadigan ko`plab suv oqimlariga ega. Hozirgi paytda Qo`hitonda 269 tur va 55 oilaga mansub 578 tomirli o`simliklar ro`yxatga olingan, shundan 23 turdagi tomirli o`simlik turi O`zbekistan Respublikasi Qizil kitobiga kiritilgan. Yer usti (o`rmon, dala, adir) o`simliklari bilan band maydon 16620 ga (67,7%), toshli yonbag’ir, to`kilma, qiyaliklar bilan band maydon 7839 ga (31,9%). O`rmonlar 9288 ga yoki hududning 37,8%ini tashkil qiladi. Asosiy o`rmon hosil qiladigan o`simlik Zarafshon archasi hisoblanadi. Qo`riqxonada umurtqasizlar ko`p miqdorda va xilma xil turlarda taqdim qilingan, lekin mutaxassislar yo`kligi tufayli haligacha o`rganilmagan. Hozirgi paytda Qo`hitonda 1 turdagi baliq, 2 turdagi amfibiya, 26 turdagi reptiliya, 74 turdagi qush va 23 turdagi sutemizuvchi aniklangan. Surxon davlat qo`riqxonasi O`zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo`jaligi vazirligi huzuridagi O`rmon xo`jaligi bosh boshqarmasi tizimiga kiradi, hamda Qo`riqxonalar, milliy tabiiy boglar va ovchilik xo`jaliklari boshqarmasi tomonidan boshqariladi. Qo`riqxona hududida hayvonlarning 100 dan ortiq turi uchraydi, shundan bir necha turi O`zbekiston Respublikasi va TMXI Qizil kitobiga kiritilgan; - o`simliklarning 600 turi, shundan 22 turi O`zbekiston Respublikasi Qizil kitobiga kiritilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
