Namangan davlat universiteti filologiya fakulteti n

Aralash  metod.  Ushbu  metod  ikki  katta  metodik  yo'nalishlarning  ilmiy-  amaliy 

tomonlarini o'ziga singdirib olganligi ko'rinib turibdi. Aralash metodlar XIX asr oxiri - 

XX asr boshlarida tarjima va to'g'ri metodlar qorishmasi sifatida vujudga keldi.Aralash 

metod haqida uning namoyondalari daniyalik ruhshunos K. Flagstad, nemis tilshunosi 

E.  Otto,  nemis  metodisti  F.  Aronshteyn,  nemis  tilshunosi  G.  Paul  kabilarning  ilmiy 

ishlaridan ma'lumotlar olish mumkin. 

Aralash  metodning  yana  bir  boshqa  ko'rinishi  to'g'ri  metod  va  qiyosiy  metod 

prinsiplarining qorishmasi sifatida vujudga keldi. Ushbu zamonaviy aralash metodning  

namoyondalari  metodistlar  amerikalik  P.  Hegbolt,  belgiyalik  F.Klosse,  germaniyalik 

A. Bolen va rus chet til o'qitish ruhshunosi B. V. Belyayev tadqiqotlaridan ma'lum va 

mashhurdir. 

Aralash  metodning  har  ikkala  yo'nalishi  ham o'zining  maxsus prinsiplariga ega emas, 

muayyan  metodga ko'proq   yon  bosishi, shu bilan birga  ikki  metod qonun qoidalarini 

omuxta tarzda qo'llanishi ularga xos xususiyatlardandir. 

Qiyosiy  metod.  Uning  to'liq  nomi    "ongli-  qiyosiy  metod"  deyiladi.  Bu  metodning 

asoschisi  akad.  L.V.  Sherba  bo'lib,  metodni  hozirgi  davr  chet  til  o'qitish  jarayoniga 

moslashtirilgan,  metod  asoschisi  ishini  samarali  davom  ettirgan  Pedagogika  fanlari 

akademiyasi muxbir a'zosi prof. I.V.Raxmonov bo'lgan. 

Ongli-qiyosiy  metod    bo'yicha  chet  til  o'rgatilganda  didaktik  onglilik  prinsipi  asosida 

ish ko'ra boshlashgan. Ushbu metodning qiyoslash, ona tiliga suyanib ish ko'rish, nutq 

faoliyati turlarini bir yo'la o'rgatish singari xususiy prinsiplari o'tgan asrning qirqinchi 

va  elliginchi  yillarida  shakllanadi  va  keng  ko'lamda  amaliy  qo'llanadi.  Chet  til 

o'qitishning  amaliy,  ta'limiy  va  tarbiyaviy  maqsadlari  ilmiy  asoslab  berilgan.  Bu  esa 

metodning birinchi ko'rinishi edi. 

---

36 

 

O'tgan  asrning  oltmishinchi  yillaridan  hozirgacha  bo'lgan  vaqt  ichida  ongli  -qiyosiy 

metod zamonaviylashtirildi,  uning  prinsiplari  yangi talablarga  muvofiq tadbiq qilindi. 

Jumladan,  qiyoslash  o'quvchilarning  dars  paytidagi  yumush  tarziga  emas,  balki 

mashqlar sistemasini tuzishda metodist va muallim vakolatiga kiradigan ishdir. 

Ongli  -qiyosiy  metodning  birinchi  ko'rinishida  qoida  asosida  mashq  bajarilar  edi, 

zamonaviy  ko'rinishida  mashq  jarayonida  amaliy  ruhdagi  qoida  umumlashtiriladi. 

O'quvchi  qiyoslash,  qoidani  yodlash  va  aytib  berish,  nazariy  bilimlar  yig'ish  bilan 

maxsus shug'ullanmaydi.