Namangan davlat univеrsitеti boshlang‟ich ta'lim mеtodikasi kafеdrasi

O`zbek tilida so`z yasalishi haqida ma`lumot 
   Turli  usullar  yordamida  so`z  hosil  qilinishi  so`z  yasalish  deb  ataladi.  O`zbek 
tilida so`zlar asosan besh xil usul bilan yasaladi:  
1. So`z yasovchi qo`shimchalar bilan yasaladi. 2. So`zlarni qo`shish bilan yasaladi. 
3.  So`zlarni  qisqartirib  yasaladi.  4.  Bir  turkumdan  boshqa  turkumga  so`z  o`tishi 
yordamida  yasaladi.  5.  So`zlarni  takrorlash  yordamida.  Bu  usullar  yordamida    ot,  sifat, 
fe`l,  ravish  turkumiga  oid  so`zlar  yasaladi.    Olmosh,  son  va  yordamchi  so`zlar 
yasalmaydi. 
   1.  So`z  yasovchi  qo`shimchalar  bilan  (affiksatsiya  yoki  morfologik  usul): 
ishchi, aqlli, ishla, yashirin.  
   2. So`zlarni qo`shib, juftlab so`z yasashda (kompozitsiya yoki sintaktik usul) 
qo`shma  va  juft    so`zlar  yasaladi:  qora+mol  -qoramol,  ko`z+oynak  –  ko`zoynak,  idish-
tovoq,  apil-tapil,  unda-bunda.  Birdan  ortiq  so`zning  birikishidan  yasalgan  so`zlar 
qo`shma so`z deyiladi: choyquti, gultojixo`roz, sotib oldi, himoya qildi, bir oz, rahmdil, 
O`rta  Osiyo,  Oliy  Majlis.  Ikkita  so`zning  juftlanishidan  yasalgan  so`zlar  juft  so`zlar 
deyiladi: birin-ketin, qovun-tarvuz, omon-eson jiz-biz (ovqat ma`nosida). Juft so`zlarning 
barchasi  ham  yasama  hisoblanmaydi,  ikkita  so`z  juftlangandan  keyin  yangi  ma`no 
ifodalansagina,  juft  so`z  yasalgan  bo`ladi:  chol-kampir,  aka-uka,    katta-kichik  kabi 
so`zlar  yasama  emas.  Bu  so`zlarda  yo  ma`no  umumlashgan  bo`ladi,  yoki  ma`no 
kuchaytiriladi.