Namangan davlat universiteti b. T. Ataxanov, M. B. Isabayev fuqarolik jamiyati fanidan

UYUSHGAN GURUHLAR
— manfaatli guruhlarning tuzilish prinsiplari bo‗yicha 
bo‗lingan turlaridan biri. Yuqori darajadagi ixtisoslik va tashkilotlarga (mas., kasaba 
uyushmalari, tadbirkorlarning birlashmalari, etnik assotsiatsilar va boshqalar) egadirlar. 
Bu guruhlarga quyidagi belgilar xosdir: a) formal tashkiliy birlik, birlashmaning 
ixtiyoriyligi tashkilotning faoliyatida o‗z a‘zolari bilan birgalikda ishlab chiqarilgan 
maxsus hujjatlar, nizomlarga amal qilish; b) ularning oldindan aniq maqsadni ko‗zlab 
tuzilganligi; v) tarkibi va tuzilishining, a‘zolar o‗rtasidagi aloqalarning barqarorligi. 
Uyushgan tashkilotlarning ish olib borishi ularning qonun ta‘sirida bo‗lishini taqozo 
etadi. Bu uyushgan tashkilotlarning ro‗yxatdan o‗tishida, ularning faoliyati ustidan 
davlat organlarining nazoratini amalga oshirish mumkinligida o‗z ifodasini topadi.
UYUSHMAGAN GURUHLAR 
—
 
manfaatli guruhlarning tuzilish prinsiplari 
bo‗yicha bo‗lingan turlaridan biri. U.g. aniq tashkiliy tuzilmaga ega bo‗lmagan norasmiy 
guruhlardir. Bu turdagi manfaatli guruhlar xilma - xil ijtimoiy harakatlar misol bo‗ladi. 
Ular na nizomlarga, na tuzilmaga, na a‘zolikka, na aniq, miqdoriy chegaralarga ega. Bu 
guruhlarda yuzlab, minglab va undan ham ko‗prok kishilar ishtirok etadilar. Guruh 
ishtirokchilari o‗rtasidagi aloqa g‗oyaviy xarakterda bo‗ladi, ammo uyushgan 
tashkilotlardan farqli o‗laroq bilan to‗ldirib, boyitilib borimaydi. Uning tashkiliy shakllari 
epizodlik xarakterga ega. Bu mitinglar, namoyishlar, turli xil murojatnomalardir. 

---

298 
V 
VA‟Z
— islomda asosan yaxshilik va ezgulikka chaqiruvchi da‘vat. V.ibrat 
mazmunida ham ishlatiladi. V. aytuvchilar, bu borada mutaxassis bo‗lgan shaxslar ―voiz‖ 
deb yuritiladi. Islomdagi ilk voizlardan biri Hasan al-Basriy bo‗lgan. U garchi arab 
bo‗lmasada, arab nutqining mashhur ustozlariga aylangan. Odamlarning yuziga qarab 
fikrini, kayfiyatini sezib olar va buni V. vaqtida nazardan qochirmasdi. Islomda 
tajovuzkorlikka da‘vat etib, yomonlikni tashviqot qiluvchi chaqiriqlar V. hisoblanmaydi.