Namangan davlat universiteti b. T. Ataxanov, M. B. Isabayev fuqarolik jamiyati fanidan

VIDEOKRATIYA
— ommaviy axborot vositalari ustun bo‗lgan, tasvirlarni ko‗rish 
olami, hokimiyati.
VIJDON 
— insonning o‗z oldida, boshqa odamlar oldida, jamiyat va butun 
insoniyat oldida ma‘suliyatni his etish, qadriyat. 
VIJDON ERKINLIGI
— ijtimoiy-siyosiy tushuncha; har kimning o‗z e‘tiqodiga 
ko‗ra, mazkur jamiyatda mavjud ijtimoiy me‘yorlarni buzmagan holda vijdoni buyurgani 
bo‗yicha yashash, ishlash imkoniyati. Bunda dinga munosabat mas.,ing bir tomoni 
hisoblanadi. Siyosiy jihatdan V.e.ga demokratiya ko‗rinishlaridan biri sifatida qaraladi. 
Yuridik nuqtai nazardan V.e. insonning asosiy shaxsiy huquqlari sirasiga kiradi va 
demokratik erkinliklardan biri hisoblanadi. O‗zbekistonda u O‗zR Konstitutsiyasida, 
―Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‗g‗risida‖gi qonunda (1991-yil 14-iyunda qabul 
qilingan, 1998-yil 1-mayda yangi tahriri tasdiqlangan) nazarda tutilgan. Konstitutsiyaga 
ko‗ra, ―hamma uchun vijdon erkinligi kafolatlanadi. Har bir inson xohlagan dinga e‘tiqod 
qilish yoki hech qaysi dinga e‘tiqod qilmaslik huquqiga ega‖ (31-modda). O‗zbekiston 
Respublikasining Konstitutsiyasi bo‗yicha, diniy qarashlarni majburan singdirishga yo‗l 
qo‗yilmaydi. Ayni vaqtda yangi tahrirdagi ―Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar 
to‗g‗risida‖gi qonunga ko‗ra, dinga munosabatidan qat‘iy nazar fuqarolarning tengligi 
ta‘minlanadi (4-modda). Ushbu qonunda ta‘kidlanishicha, hech bir dinga yoki diniy 
e‘tiqodga boshqalariga nisbatan biron-bir imtiyoz yoki cheklashlar belgilanishiga yo‗l 
qo‗yilmaydi. Qonun muayyan yoshga yetgan fuqarolarning o‗z diniy ehtiyojlarini 
qondirish uchun diniy tashkilot tuzish, oliy va o‗rta diniy o‗quv yurtlarida ta‘lim olish 
tartib-qoidalarini ham belgilab bergan. Ayni vaqtda dindan davlat va Konstitutsiyaga 
qarshi 
targ‗ibot 
olib 
borishda, 
millatlararo 
adovat 
uyg‗otishda, 
vaziyatni 
beqarorlashtiruvchi uydirmalarni tarqatishda, aholi o‗rtasida vahima chiqarishda hamda 

---

310 
davlat, jamiyat va shaxsga qarshi qaratilgan boshqa g‗arazli maqsadlarda foydalanishga 
yo‗l qo‗yilmaydi (5-modda). 
VILOYAT
— 1) O‗zbekiston Respublikasi tarkibidagi hududiy tuzilma (hududiy-
davlat tuzilmasi). 2) Ma‘muriy-hududiy birlik. O‗rta asrlardan ma‘lum. Sharqning ayrim 
mamlakatlari (Afg‗oniston, Turkiya va b.), shuningdek, O‗rta Osiyo xonliklari v.larga 
bo‗lingan. 1924-yil sho‗rolar o‗tkazgan milliy-davlat chegaralanishi arafasida Turkiston 
ASSR 6 ta v. - Sirdaryo, Samarqand, Farg‗ona, Zakaspiy (Turkmaniston), Yettisuv, 
Amudaryo v.laridan tashkil topgan edi. 1925-yil 13-yanvardan ue‘zd deb yuritila 
boshlandi. Keyinchalik ruscha ―oblast‖ nomi bilan qayta tashkil etildi. O‗zbek tiliga 
davlat tili maqomi berilishi munosabati bilan tarixiy ma‘muriy-hududiy birlik nomi 
sifatida ―v‖ so‗zi qayta tiklandi; 3) Avtonomiya turi. Ayni holda viloyat nomiga 
―avtonom‖ so‗zi qo‗shiladi. Mas., Rossiya Federatsiyasida yahudiylar avtonom viloyati 
mavjud. Adabiyotlarda qo‗llaniladigan ―tarixiy viloyat‖ atamasi mamlakat hayotida bir 
vaqtlar muhim o‗rin tutgan yoki davlatda alohida mavqega ega bo‗lgan (balki hozir ham 
egallab turgan) mamlakatning tarixan shakllangan muayyan jug‗rofiy mintaqasini 
anglatadi. Huquqiy ma‘noda avtonomiya, alohida ma‘muriy-hududiy birliklar, o‗zini o‗zi 
boshqarish tushunchalarida aks etishi mumkin.