Namangan davlat universiteti b. T. Ataxanov, M. B. Isabayev fuqarolik jamiyati fanidan

SIYOSIY ISLOHOLOT 
— mavjud ijtimoiy–siyosiy tartibni o‗zgartirmay, siyosiy 
tizimning qandaydir jihatlarining (institutlar, me‘yorlar va h.k.) o‗zgarishi. U 
modifikatsiya, transformatsiya va zamonaviylashuv kabi shakllarga ajratiladi.
SIYOSIY IXTILOF
(arab.) — siyosat sub‘ektlarining hokimiyatga erishish yoki 
undan foydalanish, shuningdek, ularning jamiyatdagi siyosiy maqomi o‗zgarishi bilan 
bog‗liq bo‗lgan o‗z maqsad va manfaatlarini amalga oshirish jarayonlaridagi 

---

266 
intilishlarining bir-biriga nisbatan o‗zaro to‗qnashuvlaridir. S.i.hokimlik munosabatlari 
tizimidagi o‗rni va roliga ko‗ra qarama - qarshi siyosiy manfaatlar, qadriyatlar, qarashlar, 
maqsadlarga ega sub‘ektlarning kurashi hisoblanadi. S.i. tushunchasi bir turdagi 
sub‘ektlarning boshqalari bilan hokimiyat va siyosiy hukmronlik uchun kurashini 
anglatadi. Ishtirokchilariga ko‗ra siyosiy ixtilof davlatlararo (sub‘ektlari – hokimiyat 
shahobchalari, siyosiy partiyalari v.h.), mintaqviy (hududiy) (sub‘ektlari – hududiy 
siyosiy kuchlar), mahalliy bo‗lishi mumkin. 
SIYOSIY JARAYON 
— jamiyat siyosiy tizimi shakllanishi, o‗zgarishi va faoliyat 
ko‗rsatishga bevosita ta‘sir etuvchi ijtimoiy sub‘ektlar faoliyatining uyg‗unligi. Biror 
yo‗nalishga ega harakat, holatlarning izchil almashinishi, biror natijaga erishishiga 
qaratilgan faoliyatlar birligini anglatadi. Shuningdek, s.j. tushunchasi o‗z navbatida 
siyosiy holatlar va hodisalarning ichki bog‗liqlikka ega zanjir, siyosat sub‘ektlarining 
hokimiyatga qaratilgan harakatlari o‗zaro munosabatlari birligidir. S.j. deb jamiyatning 
siyosiy hayotida turli xildagi voqea-hodisalarning ro‗y berib turishi, ularning ob‘ektiv 
qonuniyatlar harakati asosida davom etishi va shu asosda jamiyatning siyosiy jihatdan 
rivojlanib borishiga aytiladi. S.j. jamiyat siyosiy tizimini o‗zgartirishga, rivojlantirishga 
(yoki inqirozga) olib boruvchi, hokimiyat doirasida institutlashgan sub‘ektlarning o‗ziga 
xos funksiyalarini amalga oshirishga doir xatti-harakatlar majmuasining ifodalanishi 
hisoblanadi.