Namangan davlat universiteti arxivshunoslik kafedrasi

 Minorai  Kalon. 

Buxoroning  belgisi  hisoblangan  Minorai  Kalonning  barpo 

etilish vaqti va Rabot Malik karvonsaroyining qurilish davri Qoraxoniylar davriga 

to'g'ri keladi. Tarixdan ma'lumki, X asrning ikkinchi yarmida Somoniylarga qarshi 

turk  g'ulomlaridan  iborat  harbiy  boshliqlar  ishtirokida  fitna  va  qo'zg'olonlar 

boshlanib  ketgan.  Natijada  996-yilda  turklar  Buxoroda  qo'zg'olon  ko'targanlar  va 

bu  yerni  egallaganlar.  999-yilda  Nasr  tomonidan  shaharni  egallab  olinishi 

Movarounnahrda Qoraxoniylar hukmronligini o'rnatgai. Ular 1141 yilgacha davlat 

boshida turganlar.

 

Buxoroda 1127-yilda bunyod etilgan Minorai Kalon jahon me'morchiligining, 

me'moriy-muxandislik  san'atining  yuksak  cho'qqisiga  chiqqan  asarlaridan 

hisoblanadi. Keyinchalik bu yerda Poyi Kalon me'moriy ansambli shakllangan

. 

---

 

 

Minorai  Kalon  Buxoro  shahrining qiyofasini  belgilab bergan  va  hozir ham  u 

Buxoroning  belgisidir.  Minoraga  noyob  shakl  berilgan  bo'lib,  poypeshi  qirrador, 

tanasi konussimon shaklda, yuqoriga qarab toraya boradi; muqarnasli qafasa bilan 

tugaydi. Balandligi 50  m  (ba'zi adabiyotlarda 46 m, ba'zi manbalarda 47 m degan 

ma'lumotlar  keltirilgan),  devorlarini  qalinligi  0,8-0,9m,  poydevor  chuqurligi  10m 

gacha  ketgan.  Poypesh  qismida  inshootning  doira  diametri  9m  ni  tashkil  etadi. 

Minora ichidagi 105 pog'onadan iborat bo'lgan aylanma zina - rotonda orqali uning 

tepasiga  chiqiladi.  Minoraning  tepasida  ichidagi  zinapoyani  yoritish  uchun  16 

ravoqli darchalar o'rnatilgan, ular orqali atrofni kuzatish mumkin. Uning ustida esa 

bosqichma-bosqich chiqarilgan karniz ishlangan.