Namangan davlat universiteti arxivshunoslik kafedrasi

           Rus  me’morchiligi.

  Rus  me'morchiligi  2  davrga  bo'lib  o'rganiladi,  bular 

XIV  asrdan  XVII  asrgacha  va  XVII  asrdan  XIX  asrgacha  bo'lgan  arxitektura 

davrlardir.

 

       X  asrga  kelib  Sharqiy  Yevropa  hududida  Rus  davlati  vujudga  kelgan.  Bu 

davrda  suv  yo'llari  bo'ylarida  juda  ko'p  shaharlar,  mustahkamlangan  istehkom  va 

qal'alar  quriladi.  X  asr  oxiri  XI  asr  boshlarida  Kiyev  Rus  davlati  rivojlanishining 

yuqori  cho'qqilarida  edi.  1036-1052-yillarda  Rus  shaharlarida  juda  ko'p 

ibodatxonalar  quriladi.  Bularga  misol  qilib,  Kiyevdagi  Sofiya  soborini  va  boshqa 

bir qancha arxitektura yodgorliklarini keltirish mumkin. 

        Markazlashgan  Kiyev  rus  davlatidan  keyin,  feodal  tarqoqlik  yuzaga  kelib, 

arxitekturaning 

 

rivojlanish  markazlari  alohida  feodal  knyazlik  markazlariga 

ko'chadi, XII-XIII asrning boshlarida uchta mintaqada arxitekturaning rivojlanishi 

kuzatiladi.  Bular  shimoli-g'arbiy  (Novgorod  va  Pskov),  janubi  -  g'arbiy  (Dneper 

bo'ylari, Ryazan v a Galitso - Volin yerlari) va shimoli - sharqiy (Vladimir- Suzdal 

Knyazligi). 

      Rus  davlatlariga  Vizantiya  imperiyasidan  xristian  dini  bilan  birga  ularning 

qurilish  usullari  va  konstruktiv  sistemalari  ham  kirib  keladi.  Ibodatxonalarning 

konstruktiv tiplari xoch - gumbaz sistemasi asosida rivojlanadi. Devorlarni terishda 

g'isht,  tabiiy  tosh  va  ohakli  qorishma  ishlatiladi.  Poydevorlar  90-120  sm 

chuqurlikda bo'lib, asosan qum-tosh va ohaktoshlardan bajariladi. 

      Moskva  davlati  arxitekturasi  (XIV-XVII  asrlar).  Bu  davrlarga  kelib, 

toshdan  qurilgan  binolar  qatorida  yog'och  arxitekturasi  ham  rivojlanib,  o'zining 

yuksalish  cho'qqisiga  chiqadi

.

  Ko'rib  chiqilayotgan  zamon  me'morchiligi  asosan 

uch davrga bo'lingan. 

      XVIII  asrning  boshlari  va  XIX  asrda  Rossiyada  kechki  feodalizm  davrida 

kapitalistik  shakllanishlar  yuzaga  keladi.  Bu  davrda  ijtimoiy  va  g'ovaviy 

rivojlanish  o'zining  yangi  shakllariga  kira  boshlaydi,  cherkovning  roli    nihoyatda 

---

 

 

sustlashib,  davlat  idoralarining  ta'siri  kuchaya  boradi.  Fan,  madaniyat,  texnika, 

arxitektura va boshqa sohalar rivojlanib o'zining yangi bosqichiga chiqadi. Jamoat 

arxitekturasi rivojlanadi. 

      Rossiya arxitekturasining bu davri ikkiga bo'linib o'rganiladi: birinchisi - XVIII 

asrning  o'rtalari  -  rus  barokkosining  yuzaga  kelishi  va  rivoilanishi;  ikkinchisi  - 

XVIII  asrning  oxirlari  va  XIX  asrning  boshlari  -  klassisizm  arxitekturasining  

rivojlanishi.   

Asosiy  qurilish  materiallari  bo‘lib  yog'och  va  g'isht  xizmat  qilgan. 

Yog'ochdan  samoviy  konstruksiyalar  ishlab  chiqilgan.  XIX  asrning  boshlarida 

metall konstruksiyalar ishlab chiqish yo'lga qo'yilgan

. 

Qo‘llaniladigan  ta‘lim  texnologiyalari:  dialogik  yondoshuv,  muammoli 

ta‘lim, munozara, o‘z-o‘zini nazorat.