|
7- mavzu. Ta’lim resurslarini ishlab chiqishda audio materiallarga ishlov
berish.
Reja:
1. Audio tushunchalari va audio qurilmalar.
2.Audio tushunchalari va audio qurilmalar.
3. Audio fayllarni yaratish va ularning formatlari.
4. Ta’lim jarayonida qo’llaniladigan audio materiallarga ishlov berishning dasturiy
vositalari.
Asosiy matn:
Audio-bu ovozli axborot. Audio yaratuvchi dasturiy vositalar orasida Sound
114
Forge dasturi ingliz tili darslarida listening darslarida audio yaratishga va ulardan
foydalanishda qo’llanilishi mumkin.Sound Forge dasturi haqida bayon qilamiz:
Sound Forge ovozni tahrirlash ilova dasturi bo’lganligi uchun,berilganlarni saqlash
uchun unda o’zining formati yo’q, chunki ovozli berilganlarni turli formatlarda
qo’llash mumkin.Ikkita juda mashhur formatlar sifatida WAV(Windows
platformasida) va AIFF(Macintosh platformasida) hisoblanadi..Bu formatlar
shunchalik mashhurki, ular standart bo'lib qoldi, lekin boshqa shunday masalalar
bajaruvchi dasturlar ham bor, ukar ham bu dasturlarga nisbatan kamchiliklarga va
yuqori imkoniyatlarga ega. Bunday formatlar hisobiga MRZ, Window Media va
RealAudio kiradi. Sound Forge yani ACM formatlardan tashqari 13dan ortiq
formatli fayllarni ochishi va saqlashi mumkin...
Ishchi fazo
Sound Forge dasturida audio fayllar bilan ishlash uchun (Workspace) ishchi
fazo joylashadi.Bu dasturning asosiy interfeysi, unda har bir ochilgan audiofayllar
uchun berilganlar oynasi joylashadi, Sound Forge dasturida bir vaqtning o’zida bir
necha ochilgan audiofayllarga ega bo’lish mumkin.
115
Sound Forge dasturida audiofayllar bilan siz ishlaydigan joy, ishchi fazo
hisoblanadi Ishchi fazoda ovozni qayd etish indikatorlari mavjud, siz qayd etiluvchi
audiberilganlarni chiquvchi sathini ko’rasiz.Siz ishchi fazoning elementlarning
ishchi fazoning mahsus fayllariga joylashuvini ko’rishingiz mumkin, keyinchalik
ularni yuklab, bu esa har bir loyihamiz uchun Sound Forgeni oddiy va tez
sozlashning,uslubi hisoblanadi.
Berilganlar Oynasi
Sound Forgeda audiofaylni ochganingizda, uning berilganlari berilganlar
oynasida chiqariladi (Data Window). Bir necha fayllar bir vaqtning o’zida ochilsa,
har biri uchun o’zining berilganlar oynasi mavjud. Agar siz audiofayl bilan
ishlasangiz, bu fayldan berilganlarni tasvir etuvchi siz ovozli tulqinlarning tasvirini
ko’rishingiz mumkin,.
Oyna nafaqat audiofayl berilganlarini ko’rishga bizga imkon beradi, balki
ularni tahrir etish va ishlov berishni ham imkonini beradi.Berilganlar oynasi
116
audiofayl berilganlarinigina ko’rish imkonini bermay, balki ularni tahrir qilish va
ishlov berishni ham imkonini beradi.Unda tashqari effektlarni ha qushish
mumkin.Bu maqolada berilganlar oynasi va unda ishlash haqida bayon etamiz.
Sound Forgeda ochilgan har bir audiofayl, o’zining brilganlar oynasida ochiladi
Menyu
Barcha tahrir etish va ishlov berish va effejtlarni qushish funksiyalarga menyu
orqali dustup-ruhsat olish mumkin. Sizga ko’proq Special, Process, Effects va Tools
menyulardan foydalanish tug’ri keladi.
117
Sound Forge funksiyalarning katta qismi menyu orqali ishlatilishi mumkin
Har bir menyu o’zining funksiyalar guruhiga ega. Menyu Special menyusi
navigatsiya, yozuv, va yozuvni qayd qilish funksiyalarining katta qismiga ega.
Process menyusi ovozni qayta ishlash, ishlov berish fuksiyalaridan iborat, misol
uchun, ekvalayzer va amplitude bilan boshqaruv. Effects, menyusida, nomidan
ma’lumki, turli effektlar mavjud. Nihoyat, Tools menyusi qushimcha
imkoniyatlarga ega, ularni yuqorida qayd etilga kategoriyalarga qushib bo’lmaydi.
Misol uchun, spectral analiz (Spectrum Analysis).
Record Dialogli Oyna
Mavjud ovozli fayllarni ochish va saqlashdan tashqari, siz Sound Forge
dasturini yangi fayllarni yaratish va yozish uchun qo’llashingiz mumkin. Ovozni
yozish uchun Record dialogli oyna mo’ljallangan.
118
Record dialogli oyna yordamida Sound Forgeda yangi audiofayllarni
yozishingiz mumkin
Sound Forge dasturi 64gacha razryadli va 8Gtsdan 192 kGtsgacha
semplirlashtirilgan chastotalar to’plamida ovozni yozish imkonini beradi. Dialogli
oyna Record kiritsh signal sathidagi indikatorlar to’plamifa ega, MTC/SMPTE
sinhronisatsiyasiga ega.
Spektral Analiz
Sound Forgeda mavjud bo’lgan eng kuchli funksiyalardan biri, bu Sound
Forgeda mavjud bo’lgan eng kuchli funksiyalardan biri, bu (Spectrum Anaysis)
119
hisoblanadi. Spektral analizning funksiyasi murakkab tuyulsada, uni qo’llash
murakkab emas.Uning qanday ishlashini tushunish uchun qandaydir vaqtni sarf
qilish
ma’noga
ega.Yani
spektral
analizning
funksiyasi
sizning
audioberilganlaringizni berilganlada kuzatilgan amplituda va chastotlarda
chiqariladigan mahsus diagrammalar yordamida tadqiq qilishga yordam beradi Bu
berilganlarni ishloviga yordam beradi, ishlovning effektini real ko’rishga yordam
beradi. Bu juda kuchli funksiya, uning haqida keyinroq to’htalamiz.
Sound Forge va Sound Forge XP Studio dasturlari orasidagi farq
Har kimda ham Sound Forge raqamli ovozni tahrir etishning bunday kuchli
ilovasini ishlatish ehtiyoji bo’lavermaydi. Yangi ish boshlaganlarga yoki musiqa
faqat hobbi, qiziqish bo’lganlarga bu dasturning oilasiga mansub boshqa: Sound
Forge XP Studio.dasturdan foydalanish kifoya.Hususiyati buyicha , Sound Forge XP
Studio Sound Forge dasturining kesib tashlangan versiyasidan iborat. U ham asosiy
funksionalligiga ega. Lekin unda bir necha ilg’or imkoniyatlar yo’q.
Sound Forge XP Studio dasturi ovozni tahrirlash qiziquvchi yoki yarim
professional
darajada
kerak bo’lgan foydalanuvchilarga mo’ljallangan.
Tahrirlashning asosiy imkoniyatlari va ovozga ishlov berishi unda yuqori quvvatga
ega, lekin unda DirectX yoqilishi mumkin modular yo’q,ishlovni oldindan ko’rish
imkoni ha mavju emas.Ishlov funksiyalarini ishlovi soni unda cheklanagan, misol
uchun faqat 8ta effektlar mavjud, (Sound Forgedagi 17ta effektga nisbatan) va faqat
grafikk ekvalizatsiya bor (grafik,parametrik va paragrafik Sound Forgedagi).
Sound Forge XP Studio funksiyalarining Sound Forge bilan taqqoslaganda
bir nechta funksiyalarini ko’rgik holos. Batafsil taqqoslash uchun Sonic Foundry
kompaniya bu productlarda mavjud funksiyalarning to’liq royhatini chiqardi, uni siz
Sonic
Foundry
kompaniyasinig
Web-serverida
topishingiz
mumkin
( http://www.sonicfoundry.com ).
Sound Forge dasturida mavjud bo’lgan eng kuchli funksiyalardan biri spectral
analiz (Spectrum Analysis) hisoblanai. Spektral analiz funksiyasi murakkab
bo’lganiga qaramay, undan foydalanish aslida murakkab emas.Uning ishlashini
120
o’rganishga ozgina vaqtni tug’ri keladi( http://www.lider-gsm.ru) . Berilganlarda
aniqlangan amplituda va chasotalarni chiqaradigan mahsus diagrammalar orqali
Spektral Analiz funksiyasi tadqiq etishga yordam beradi.Bu esa berilganlarni ishlab
chiqishga imkon berai, ishlov efektini real ko’rishga yordam beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
