Namanagan davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti biologiya yo

 


 
 
 
PARAZIT NEMATODALARNING ENG MUXIM VAKILLARI VA 
ULARNING EKOLOGIYASI
. 
Nematodalarning 3000 dan ortiq turi odam, xayvonlar va o’simliklarda 
parazitlik qiladi. Ko’pchilik parazit nematodalarning gavdasi yirik (erkin xolda 
yashovchilari 0.8-1 mm dan 2-3 sm gacha), ba’zan 1 mm gacha, xatto 8m li parazit 
nematodalar (kashalotlar paraziti) uchraydi. 
 

---

8 
BUYURTMA NEMATOTLAR-O’simliklar paraziti. 
SINF. QORIN KIPRIKLILAR-Gastroda. 
Gavdasining uzunligi 1-1.5 mm bo’lib, qorin tooni kipriklar bilan qoplangan. 
Chuchuk va dengiz suvlarida yashaydi. Xozirgi 160 ga yaqin turi ma’lum. Gavdasi 
tashqi tuzilishi bo’yicha kiprikli chuvalchanglarga ko’p o’xshaydi, ya’ni elka va qorin 
tomonidan kipriklarining bo’lishi bilan tananing oldingi uchida bosh qism bir oz ajralib 
turadi, oxirgi uchi esa ayrisimon ikkiga ajralgan. Gavda bo’shlig’ida ichki organlari 
joylashgan. Qorin kipriklilar kiprikli chuvalchanglar bilan yumaloq chuvalchanglarni bir 
biriga bog’lovchi gruppa xisoblanadi. Gavdasining ayrim joylarida kiprikli epiteliyning 
bo’lishi, teri bezlari protonefridiy-ayirish va jinsiy sistemalarning tuzilishi ularni kiprikli 
chuvalchanglarga yaqinlashtiradi. Birlamchi tana bo’shlig’I, ayrim jinsliligi, ichagining 
tuzilishi kabi xususiyatlari esa ularni yumaloq chuvalchanglarga yaqinligini ko’rsatadi. 
 
 
 
SINF. CHUVALCHANGLAR-Nematodoorpfa. 
Tanasi uzun insimon ko’rinishda, sochga o’xshash,uzunligi 1-2 sm dan 1,5 m 
gacha o’ladi. Voyaga etgan fomalari komatik tusda ,lichnikari oqish rangda bo’lib 
har hil bo’g’imoyog’lilardan parazetlik qiladi. Teri –muskuli xaltasi rivojlangan 
kutikula,uning ostida bir qavat epitliy va uning ostida bir qavat buylama muskillardan 
iborat. Hazim sistemasi nematodlar nikiga o’shash. Ayrim jinsiy. Jinsiy teshigi orqali 
ichakka ochiladi. Kulchuvalchanglarning Ko’payshi va rivojlanishi o’ziga 

---

9 
xos.Xashoratlarda parazetlik qiluvchi lichnkalari,biroz rivojlanidan keyin xashorat terisini 
teshib suvga chiqadi . Bir munchavaqt suvda suzib yurib jinsiy voyaga etadiva 
urug’lanadi. Shundan so’ng urg’ochi chuvalchanlar uzunipga tuzilgan tuximlarni 
suvostidagi narsalarga yopishtirib qo’yadi.Tuxum qo’ygan chuvalchan xalok bo’ladi 
.Tuxumdan chiqqan lichinkalar ma’lum vaqt suvda va nam joylarda yashaydi.So’nra 
linkalar xashoratlar terisiniteshib, ular tanasiga kiradi. Quruqlikda yashovchi xashoratlar 
esa zararlangan xashoratlarni eyishi orqali qilchuvalarini yuqtiradi.