Naftion kislota (natriyli tuzi)

Laboratoriya ishi №18


Diаzо- vа аzоbirikmаlаr. Diаzоbirikmаlаrdа аzоt chiqishi bilаn bоrаdigаn rеаktsiyalаr bo`yichа sintеz (fеnоl, p-krеzоl, p-brоmtоluоl, m-krеzоl, yоdbеnzоl)


n-Krezol sintezi

Reaktivlar: 10,8 g n-toluidin, 1 ml sulfat kislota (d-1,84), 7,5 g natriy nitrit, osh tuzi, kalsiy xlorid, dietil efir.
Ish mo’rili shkafda bajariladi!
300 ml sig’imli stakanda 10 ml konsentrlangan sulfat kislota bilan 75 ml suv aralashtiriladi, chayqatib turgan holda eritma asta-sekin 10,8 g n-toluidin qo’shiladi va u butunlay eritib yuboriladi. Reaksion aralashmaga 120 g muz solib sovitiladi va 7,5 g natriy nitritning 30 ml suvdagi eritmasi bilan diazotirlanadi (163-bet). Hosil bo’lgan n-krezolning 195-200⁰C da qaynaydigan fraksiyasi yig’ib olinadi. n-krezolning miqdori 5 g.
n-Krezol - qattiq modda, suvda eriydi, spirtda va efirda yaxshi eriydi. Molekulyar massasi 108,10; suyuqlanish temperaturasi 36⁰C; qaynash temperaturasi 202⁰C . 1,035.
s i f a t r e a k s i y a s i n-Krezoldagi fenolning gidroksil gruppasiga temir (III) xlorid eritmasi
Laboratoriya ishi №19


Diаzоbirikmаlаrdа аzоt chiqmаsdаn bоrаdigаn rеаktsiyalаr bo`yichа bаjаrilаdigаn sintеz (-nаftоlоrаnj, p-nitrоаnilin, mеtil qizili)


β – naftoloranj sintеzi

Rеaktivlar: β - naftol 1 gr (0,007 mol); sulfanil kislota 2H₂O 1,5 gr (0,007 mol); natriy nitrit 0,5 gr (0,007 mol); osh tuzi 3,5 gr; 10 % li o’yuvchi natriy eritmasi 13 ml; 2 n xlorid kislota eritmasi 12 ml.
Stakanda 10 ml 10 % li o’yuvchi natriyning eritmasidan 1 gr β - naftol qizdirib eritiladi (eritma № 1).
Boshqa stakanda 1,5 gr sulfanil kislota (yoki 1,24 gr suvsiz quruq kislota) 3 ml 10 % li o’yuvchi natriy eritmasida qizdirib eritiladi. Bu ishq oriy eritmaga 0,5 gr natriy nitritning 6 ml suvdagi eritmasi quyiladi. Eritma sovitilgandan so’ng, aralashtirib turilgan xolda, muz bilan sovutilgan 12 ml 2 n xlorid kislota eritmasiga asta – sеkin quyiladi (eritma № 2). So’ngra eritma № 2 ga muz bilan sovutilgan eritma № 1 ni quyib, 30 minut aralashtirib turiladi va unga 3,5 gr osh tuzining to’yingan eritmasi solinadi.
β - naftoloranj to’q sariq kristall xolidagi cho’kmaga tushadi. U filtrlanib, sovuq suv bilan yuvilib, filtr qogozlari orasida quritiladi. Miqdori 2 gr atrofida.