|
larda maqsad f o iz stavkasi
ning barqarorligini ta'minlash
bo'lsa, Markaziy
Bank
pul
taklifini
oshirishga
majbur
bo’ladi. Bu tadbir yu m shoq
pul
kredit
siyosati
deb
244
yuritiladi.
3.
Qattiq pul-
kredit
siyosati
H ard
monetary
policy
Твёрдая
мопетарн
ая
политика
Pul
massasining
ko'payib
ketishiga
yo'l
qo'ymaslik
uchun pul taklifini cheklash
siyosatini qo'llash fo iz stav
kasining ko'tarilishiga olib ke
ladi va bu siyosat qattiq pul-
kredit siyosati deb yuritiladi.
4.
Ochiq
bozordagi
operatsi-
yalar
Open-
market
operations
Операции
на
открытом
ры нке
Pul bozorida muomalada pul
miqdori ortiqchaligi mavjud
deb faraz qilamiz. Tabiiyki
Markaziy bank ortiqcha pul
massasini
kamaytirish
yoqi
y o Lq qilishga xarakat qiladi.
Buning uchun. u ochiq bo-
zorda o'z in in g qimmatli q o
g'ozlarini aholi va banklarga
taklif etadi, ular esa uni xarid
qila boshlaydilar.
5.
Hisob-
kitob
stavkasi
Discount
rate
Учётная
ставка
Pul - kredit siyosatini amalga
oshirishning yana bir vositasi,
bu hisob-kitob stavkasi siyo-
satidir. Xisob-kitob stavkasini
Markaziy
bank
belgilaydi.
Agar ushbu stavka past b o'l-
sa, unda tijorat banklari ko'p-
roq kredit olishga xarakat
qiladilar.
6.
Majburiy
hank zaxira
me'yori
Reserve
re quire me
nts
Нормы
peiepeupo
вания
Pul
kredit
siyosatinin g
vositalaridan
yana
biri
bu
majburiy bank zaxira me'yo-
rini
o'zgartirish
siyosatidir.
Majburiy bank zaxira me'yo-
rini Markaziy bank belgilaydi
va uni o ’zgartirib turadi.
7.
IDTTS
m aqsadi -
Role o f
govern me
Роль
государст
ijtimoiy
va
iqtisodiy
bar-
qarorlikni ta'minlash. barqa-
nt in
regulation
o f economy
iш в
регулиро
вании
экономики
ror iqtisodiy o 'sish g a erishish
hamda
uning
o'zgaruvchan
sharoitlarga moslashtirishdan
iborat.
8.
Pul taklifi
№
M oney
supply
Предло
жения
денег
o Lz
ichiga
bank
tizimidan
tashqaridagi naqd pullar (S)
va zarur bo'lganda ( D ) iqti
sodiy agentlar bitimlar uchun
ishlatishi
mumkin
bo'lgan
depozitlarni oladi: M s = S +D .
9.
Pul
M oney
Д еньги
iqtisodiyot subyektlari mulki-
ning bir turi bo'lib . mulkning
boshqa turlaridan ikki xususi-
yatiga
ko'ra
farq
qilad:
birinchidan. pul yuqori likvi-
dliliklar, ya'ni qisqa muddat-
da, sezilarsiz sarf - xarajatlar
bilan
boshqa
buyumga
ayirboshlanish
qobiliyatiga
ega:
ikkinchidan
baholar
o'zgarm as bo'lgan sharoitda
pul yoki hech qanday
daromad keltirmaydi.
10
Pul
multiplika
tori
The money
multiplier
Д енеж ный
мульт ип
ликат ор
( C r + 1 )/ ( C r + rr) nisbat pul
m u l t i p l i k a t o r i
deb yuritilib bir
so'm lik pul bazasi hisobiga
necha
so'm lik
pul
taklifi
yuzaga kelishini ko'rsatadi
Demak, pul taklifi pul bazasi
va
pul
multiplikatori
miq-
doriga
b og'liq
ekan.Pul
multiplikatori pul bazasining
bir
miqdorga
oshishi
natijasida pul taklifi qanday
o'zgarishini ko'rsatadi.
18 - M A V ZU : D A V L A T N IN G FISK A L SIY O SA T I
M avzuning <> ‘tfuv maqsadi:
T alabalarda davlat byudjelining niohiyati va fun ksiya la ri, davlat
hyudjeti xarajatlari, so liq la rn in g turlari va fu n ksiya la r, byudjeI
—
soliq siyo sa tin in g m ohiyati va itsullari, diskret va nodiskret fiska l
sivosat,
byudjeI taqchilligi va urtiqchaligi, m onetar va fiska l
siyo sa tn in g bir-biriga b o g 'liq /ig i h a q id a bilim va ko 'n ikin a la rn i
shakllanlirishdan iborat.
Tushunchalar va tayanch iboralur
D avlat byudjeti, soliqlar, Laffer egri ehizig'i, soliq sta vka si
,
diskret va nodiskret fiska l sivosat, ekspansion va restriksion fisk a l
sivosat, denial byudjeti defitsiti va profitsiti, davlat bvudjeti dejitsitini
qoplushning inflatsion va noinflatsion y o jlari.
A sosiy savollar
1. Davlat byudjeti va uning tarkibi
2. Soliq tizimini shakllantirish tamoyili
3. Davlatning byudjet —soliq siyosati
4. Byudjet defitsiti va uni moliyalashtirish yo'Ii
1. D avlat byudjeti va uning tarkibi
Davlat byudjeti -
markazlashgan pul fondlari yig/indisi. Davlat
byudjeti — hukumatning daromadlar va xarajatlarining moliyaviy hisobi.
D avlat xarajatlari -
aholi ehtiyojlarini ijtimoiy nematlar bilan
qondirish maqsadida m oliyaviy resurslarini taqsimlash va qayta
taqsimlash orqali pul resurslaridan maqsadli foydalanishdir.
D avlat xarajatlarining y o ‘nalishluri:
- Milliy xavfsizlik;
- Ijtimoiy xarajatlar;
- Davlat qarzlariga xarajatlar;
- M a ’muriy boshqaruv xarajatlari;
Davlat xarajatlarini amalga oshirishning asosiy yo ‘nalishlari;
-T ovar va xiz m atlam in g davlat xaridi;
-Jamiyatni ijtimoiy ne'matlar bilan ta’minlash;
- Korxonalarni subsidiyalash;
- Ijtimoiy h im oya dastur doirasida transfertlarni amalga oshirish;
Davlat daromadlari:
(soliq va nosoliq tusluimlar)
- Daromad solig'i;
- Foyda solig'i;
- Mulk solig'i:
-QOS;
- Bojxona bojlari;
- Aktsiz to'lovi;
2. Soliq tizim ini shakllantirish tam oyili
Soliqlar - davlat tomonidan yuridik va jism oniy shaxslardan
majburiy ravishda undiriladigan to'lovlar
Soliqlar ikki turga bo'linadi: to'g'ri soliqlar (daromad solig'i.
foyda solig'i, mulk so lig 'i) egri soliqlar (QQS. bojxona bojlari, aktsiz
to'lovi).
Soliq tizim ini shakllantirish tamoyillari:
1. Iqtisodiy samaradorlik
2. Ma'muriy oconlik oddiylik;
3. Qayishqoq;
4. S iy o siy javobgarlik;
5. Adolatlilik;
Soliq tushum i -
davlat byudjeti daromadlari va soliq stavkasi
o'rtasidagi bog'liq lik Laffer egri c h iz ig 'i deyiladi. Korxonalarga
nisbatan soliq stavkalarini oshirib yuborilishi, ularning investitsiyalash
faolligini susaytiradi, iqtisodiy o'sishni sekinlashtiradi. oqibatda soliq
tushumlari ham kamayadi.
3. D avlatn in g b yu d jet —soliq siyosati
Do'stlaringiz bilan baham: |
