|
6
.
C h e t el valutasi, o b liga tsiyala r,
q im m a tli q o g ' o z l a r v a pul bozori
o 'r g a n ila d i.
6
.
N o m in a l k o 'r s a t g i c h l a r g a ta-
v an a d i.
Real
k o 'r s a t g i c h l a r bir
birlik to v a r n isb a tig a q o 'lla n ila d i .
Mas.:
a v t o m o b iln i n g narxi 1 mln
s o ' m . is h c h in in g ish haqi 10.000
7. A so siy o 'r i n d a real k o 'r s a t g i c h
lar
tu rad i.
U la r
pul
sh a k lid a
a h o l in in g d o im i y xarid qobiliyati
bilan
o 'lc h a n a d i.
N o m in a l
k o 'rs a t g i c h l a r n a r x la r dara jasini
I l(l
s o ' m 1 soatiga. A g a r u 100 soat
ishlasa,
m a s h in a
so tib
olishi
m u m k in .
a n iq la s h d a foydalaniladi.
7.
U m u m i y
q o n u n iy a tla rn i
c h iq a r is h d a
tahlil
-
m a v zu li
m o d e lla r
a s o s ig a
quriladi
v a
a s o sid a yaratiladi.
8.Tahlil u ch u n ab s tra k t ( m a v h u m )
m o d d a la r d a n foydalanadi. A l o h i
d a e le m e n tla r m a 'l u m bir
b e lg isig a
q a ra b
ag r e g a tla n a d i
y a 'n i u m u m la sh tirila d i.
8. A g e n tl a r n in g
v a
bozorla r-
n in g xatti-haraka ti k o ' r i b o 'tila -
y o tg a n m u d d a t n i n g d a v o m iy lig i g a
h a m
b o g 'liq .
Q i s q a
m udda tli
d a v rd a
r e s u s r la rn in g
bir qism i
o 'z g a r a d i, uzoq m u d d a tli d a v rd a
e s a b a r c h a re s u r s la r o 'z g a r u v c h a n
b o 'la d i .
9.
M a k r o iq t is o d iy o t d a
q isq a
m u d d a t-li
d a v r d a
re s u r s la rg a
b o 'l g a n n arx la r d o im iy b o 'la d i .
U zo q m u d d a tli d a v r d a q a y i s h q o q .
e g i lu v c h a n . o ' z g a r u v c h a n b o 'la d i .
3. M akroiqtisodiyot fanining predm eti, o b ’ekti va iqtisodiy
y o ‘na)ishdagi boshqa fa n la r bilan aloqasi
O ld in g i s a v o ld a biz niakro v a m ik r o iq t is o d iy o t f a n la rin in g farq la-
nib tu r a d ig a n jihatlarini o ' rg a n d i k . Endi m a k r o i q tis o d iy o t f a n in in g
pred m e ti, o b ’ekti v a a h a m iy a tig a alo h id a t o 'x ta lib o 't a m i z . M a k r o
iq tiso d iy o t f a n in in g p red m e ti
n im a ?
Bu
o'quv fani mamlakat
iqtisodiyoti va yalpi ishlab chiqarishning o'sishi, pasayishi, lurg'unlik
davrlarini iqtisodiy tahlil qiladi va uni tartibga solishning iqtisodiy
m ex an izmlarini varatadi.
B u g u n g i k u n d a g i m a k ro i q tis o d c h ila r iq tisodiyotni o ' r g a n i s h d a o ' z
o ld ig a key in g i sa v o lla rn i q o ' y m o q d a . Q a n d a y o m il la r lu r g 'u n l i k
d avrla rini, y a ' n i ta k ro r la n u v c h i d a r o m a d l a r n i n g p as ay ish in i v a ish s iz
lar soni k o ' p a y u v c h i d avrlarni keltirib c h i q a d i? B u n d a y d a v r la rn i n g
d a v o m iy lig i va k es k in lig in i k a m a y tiris h u c h u n q a n d a y d a v l a t s i y o
sa tini y u r g iz is h lo z im ? N im a s a b a b d a n bir g u r u x m a m la k a tl a r d a
infly a tsiy a darajasi y uqori b o 'l g a n hold a, b o s h q a m a m la k a tl a r d a
n isb a ta n b a rq a ro r n ar x la r o 's is h i ku z a tila d i?
N i m a u ch u n bir g u ru h m a m la k a tl a r d a iq tisodiy o 's i s h s u r ’atlari
b o s h q a m a m la k a tl a r g a nisba ta n y u q o r iro q d i r?
IГ
U m u m i y qilib o la d ig a n b o 'ls a k , m a k ro i q tis o d ie tn in g as o siy o ' r g a -
n a d ig a n m a s a la la r j u m l a s i g a iqti sodiy d a v r la r (sikllar), b a n d lik va
in flyatsiya kiradi.
M a k r o iq t is o d iy o t f a n in in g biz u ch u n a h a m iy a ti n i m a d a ifo d a-
lanadi?
B u s a v o lg a q u y i d a g i c h a j a v o b berish m u m k in . M a v ju d resu rs-
lardan f o y d a la n is h h a m d a iqti sodiy o ' s i s h ta q o z o e t a d ig a n shart-
sh a ro itlarn i m u v a f f a q i y a t bilan y a ra tis h u ch u n iqtisodchi, m a k r o i q
tis odiy j a r a y o n l a r taxlilini, iq tis o d iy o tn in g o ' z i g a x o s x u s u s i y a tla m i
y a x s h i bilishi, iqtisodiy jih a td a n t o ' g ’ri x u lo s a la r c h i q a ra olishi
ha m d a , u la rn in g t o ' g 'r i v a asosli ek a n in i isbotlab bera olishi kerak. Bu
ta la b l a r g a j a v o b berish u ch u n biz iq tiso d ch ilarg a M a k r o iq t is o d iy o t
o ’qu v fani y o r d a m beradi.
N isba tan kengroq b o 'lg a n am aliy iqtisod fani sifatida e s a « M a k
roiqtisodiyot» kursining axam iy ati shundaki, u iqtisodiy y o 'n a lish d a g i
boshqa fanlar ja m la n m a si xizmatini o 'ta y d i ham da, ularni bilishga
tayanadi, shuningdek, korporatsiyalar. uy xo'jaliklari va x u k u m a tn in g
uzaro m anfaatlariga taaluqli k o 'p g i n a m asalalarni y e c h ish d a to'gri
y o 'n a lis h la r beradi. «M akroiqtisodiyot» fani iqtisodiy yo 'n alish d ag i
boshqa fanlar bilan q a n d a y aloqasi bor? «M ik roiq tisodiy ot» , «Sta-
tistika». «01 iy m atem atika», «B uxga lte riya hisobi asoslari». «M a rk e tin g
asoslari», «Tashqi iqtisodiy faoliyat», « O 'z b e k i s to n iqtisodiyoti» kabi
k o ’pgina fanlar bilan «M a kroiqtisodiyot» fani unin g asosiy tadqiq ot
o b 'ek ti, y a ’ni iqtisodiyotni o 'rg a n ish orqali ch a m b a rc h as b og'langa n.
M akroiqtisodiyotda iqtisodiy j a ra y o n la rn i m odellashtirish
M ik ro iq ti s o d iy tahlil kabi m a k r o i q tis o d iy o t d a ham asosiy m e to d
v a k o 'r s a t m a l a r d a n f o y dala nila di.
M a k ro iq t is o d iy tahlil a s o s id a te n g lik tu s h u n c h a la ri h am m a v ju d ,
a m m o m ik r o iq t is o d iy o td a m ik r o s u b y e k tla r m u v o z a n a ti
kuzatilsa.
m a k ro i q tis o d iy o t d a
m a k ro iq tiso d iy
b arq a ro rlik
ta hlilini
o ' z i d a
n a m o y o n qiladi, y a ' n i , d a v la t byudjeti defisiti v a profisiti.
M a k r o iq t is o d iy o t h am xuddi s h u kabi nisbiyliklarni o 'r g a n i b ,
u la rn in g kelib ch iq ish sa babla riga, qiv inchiliklarni e n g ib o 'tis h g a ,
m a k ro iq tis o d iy b a rq a ro r lik k a e r is h is h g a intiladi.
M a k r o iq t is o d iy
m o d e lla r u
yoki
bu
iqtisodiy j a r a y o n n i n g
u m u m l a s h g a n . s o d d a la s h g a n k o 'rin ish in i ifodalaydi.
138
Do'stlaringiz bilan baham: |
