N xojiyeva, B. Sharipov, sh. Muxsinov

Quramalı sistemanıń bes belgisi

1. Quramalı sistemalar ko'binese ierarxik strukturaǵa iye bolǵan bir-birine baylanıslı to'men sistemalardan ibarat bolıp, alar de óz gezeginde to'men sistemalarǵa hám basqalarǵa bolıniwi múmkin. Kóp quramalı sistemalar derlik bir nech bólimlerge bolınetuǵın ierarxik dúzılıwǵa iye, bul bizge bunday sistemalar hám alardıń bólimlerin túsiniw, súwretlew hám hátte " ko'riw" imkaniyatın beretuǵın tiykarǵı faktor. Itimal, biz tek ierarxik dúzılıwǵa iye bolǵan sistemalardı tushuna alamız. Quramalı sistemalardıń arxitekturası komponentlerden jáne bul komponentlerdiń ierarxik munasábetlerinen ibarat.

2. Berilgen sistema daǵı qaysı komponentalarni elementar dep esaplaw, salıstırǵanda qálegen hám tiykarınan izertlewshiniń ixtiyorida. Bir gúzetshi ushın eń to'men dárejedegi komponenta basqası ushın jetkiliklishe joqarı dárejede bolıwı múmkin.
3. Komponent ishindegi boglanish ádetde komponentler arasındaǵı boglanishdan kúshlilew bolıp tabıladı. Bul jaǵday komponentler ishindegi " joqarı chastotali" óz-ara tásirinlerdi " to'men chastotali" dinamikadan ajıratıwǵa múmkinshilik beredi. Komponent ishindegi hám komponentlararo óz-ara tásirdiń bul ayırmashılıǵı sistema bólimleri arasındaǵı funktsiyalardı ajratılıwın anıqlaydı hám hár bir bo'lekti bo'lek ajıratıp úyreniwge múmkinshilik beredi.
4. Ierarxik sistemalar, ádetde, hár túrlı kombinatsiyalanǵan hám uyushgan bir neshe túrdegi to'men sistemalardan ibarat. Basqasha aytqanda, hár qıylı quramalı sistemalar birdey strukturalıq bólimlerdi óz ishine aladı. Bul bólimler de ósimlik, de haywanlarda ushraytuǵın kletkalar yamasa úlken strukturalar, mısalı, qan tamır sistemaları sıyaqlı ulıwma kisilew komponentlerden paydalanıwı múmkin.
5. Isleytuǵın hár qanday quramalı sistema islegen ápiwayı sistemanıń rawajlantirilishi nátiyjesi bolıp tabıladı. Noldan islep shıǵılǵan quramalı sistema hesh qashan islemeydi. Sanday eken, quramalı sistemanı dúziwdi isleytuǵın ápiwayı sistemadan baslaw kerek. Sistemanı islep shıǵıw processinde daslep quramalı dep esaplanǵan
ob'ektler elementar bolıp qaladı hám alardan quramalı sistemalar qurıladı. Bunnan tısqarı, elementar ob'ektlerdi bidaniga tuwrı jaratıw múmkin emes: sistemanıń haqıyqıy xatti -háreketleri haqqında ko'birek bilip alıw ushın aldın alardı úyreniw kerek hám keyin alardı jetilistiriw kerek.