N xojiyeva, B. Sharipov, sh. Muxsinov

§ 12. 4. Dinamikalıq sistemalardı islep shıǵıw usılı

Dinamikalıq sistemalardı islep shıǵıw usılı (Dynamic Systems Development Method, DSDM)- bul usıl operativ programma islep shıǵıw (Rapid Application Development, RAD) kontseptsiyasına tiykarlanǵan. DSDM paydalanıwshınıń yamasa qarıydardıń paydalanıw processinde uzaq múddetli qatnasıwın támiyinleytuǵın tákirarlanıwshı hám rawajlanıwlastırılgan jantasıw.

Usıldıń maqseti - pıtken jaybardı qısqa waqıtta jetkiziw hám kem fondli byudjet sheńberinde bolıwı, usı waqıtta jaybardı islep shıǵıwda onıń talaplarına o'zgertiwlerdi tártipke salıw bolıp tabıladı. DSDM programmalıq támiynattı islep shıǵıwda maslasıwshı stilistika shańaraǵınıń bir bo'legine kiredi, bunnan tısqarı islep shıǵarılıp atırǵan o'nim informaciya texnologiyalarına baylanıslı bolmawi kerek.

12. 8-súwret. Dinamikalıq sistemalardı islep shıǵıw usılı.

DSDM informaciya sistemasın qısqa waqıt ishinde hám kem ǵárejet penen islep shıǵıwǵa tiykarlanǵanlıǵın qanday túsinse baladı? DSDMda informaciya sisteması jaybarlarında ádetdegi aljasıqlar, mısalı, byudjet artıqmashlıǵı, jetkiziw múddeti keshigiwi, jaybar jumıslarında paydalanıwshılar hám joqarı menejerlerdiń jetkilikli dárejede qatnasıw etpewi haqqında ko'rsetpeler bar. DSDM to'mendegi ko'riniske iye:

- Úsh basqıshdan : Jaybar baslanıwı, Jaybardıń jasaw sikli hám jaybar sońǵı basqıshları ;
- Jaybardıń jasaw sikli 5 basqıshdan ibarat : texnikalıq-ekonomikalıq tiykarlash, texnikalıq-ekonomikalıq tiykarlash, funktsional modeldi jaratıw, proektlestiriw hám islep shıǵıw, ámelge asırıw basqıshı.
9 principden sho'lkemlesken:
1) Paydalanıwshınıń qosılıwı -bul nátiyjeli jaybardı ámelge asırıw ushın tiykar bolıp xızmet etedi, bul jerde o'ndiriwshiler paydalanıwshılar menen birge jumıs aparıwadı hám sal sebepli qabıl etiletuǵın qararlar anıqlaw baladı ;
2) Jámáát jaybar ushın zárúrli qararlar qabıllaw kepillikine ıyelewi kerek;
3) “Kerekli zattı ertaroq qoyıw mudamı jaqsı - aqırında oylap otırǵannan ko're” qaǵıydasın esapqa alǵan halda nátiyje versiyasın tez-tez jetkiziw. Ótken iteratsiya versiyalarınıń analizi keyinirek analiz etiledi;
4) Jaybar baslanıwınan aldın talaplar joqarı dárejede ornatılǵan baladı.
5) Sınaq procesi o'ndiristiń jasaw sikliga iteratsiyalashganligi.
6 ) Tiykarǵı kriterya búgingi bazar mútajliklerine juwap beretuǵın programmalıq támiynattı eń tez jetkizip beriw bolıp tabıladı. Usınıń menen birge, bazardıń talaplarına juwap beretuǵın o'nimdi jetkiziw, o'nimdiń funktsional múmkinshilikleri menen baylanıslı zárúrli shınıǵıwalalardi sheshiwden ko're áhmiyetlilew bolıp tabıladı.
7) Islep shıǵarıw - tákirarlanıwshı (iterativ) hám rawajlanıwlastırılgan (inkremental) bolıwı kerek. Ekonomikalıq tárepten optimal sheshimge erisiw ushın paydalanıwshılardıń pikirine tiykarlanadı.
8) Islep shıǵarıw waqtındaǵı hár qanday o'zgerisler - qayta tikleniwi múmkin.
9 ) Barlıq o'ndiriwshiler taparı birgelikte xızmet ko'rsetiwi hám seriklik etiwi kerek. Bul islep shıǵarılıp atırǵan programmalıq o'nim effektivligiga baylanıslı.