N xojiyeva, B. Sharipov, sh. Muxsinov

§ 3. 3. Programmalıq támiynattıń turmıs dáwirdiń basqıshları
Programmalıq támiynattıń turmıs dáwiri modeli - turmıs ciklı dawamında orınlaw izbe-izligin hám processler, háreketler hám wazıypalardıń óz-ara baylanıslılıǵın belgileytuǵın struktura. Turmıslıq cikl modeli konstruksiyanıń ayriqshalıǵı, ko'lemi hám quramalılıǵı hám de sistema jaratılıwı hám islewi sharayatlarınıń ayriqsha qásiyetlerine baylanıslı. GOST R ISO / IEC 12207-2010 málim turmıs ciklı modelin usınıs etpeydi. Onıń qaǵıydaları IP jaratıw ushın hár qanday turmıs ciklı modelleri, usılları hám texnologiyaları ushın ulıwma bolıp tabıladı. Al turmıs processleri quramına bul processlerge kiritilgen iskerlik hám wazıypalardı qanday ámelge asırıw yamasa orınlawdı ko'rsetpesten xarakteristikalaydı. Turmıslıq ciklı programmalıq támiynat modeli to'mendegilerdi óz ishine aladı :
1. Basqıshlar ;
2. Hár bir basqıshda jumıs nátiyjeleri;
3. Tiykarǵı waqıyalar - juwmaqlaw hám qarar qabıllaw noqatları.
Programmalıq támiynattıń turmıslıq dáwiri - bul sistemanı jaratıw hám odan paydalanıw processinde júz balatuǵın hádiyseler gruppası. Basqısh - programmalıq támiynattı islep shıǵıw procesiniń málim bir múddet penen sheklengen hám bul basqısh ushın belgilengen talaplar menen anıqlanǵan málim bir o'nim (modeller, programmalıq támiynat strukturalıq bólimleri, hújjetler) shıǵarılıwı menen juwmaqlanǵan bo'legi. Turmıslıq dáwir dástúriy túrde bir Katar izbe-ız basqıshlar (yamasa basqıshlar, basqıshlar ) retinde modellestirilgen. Házirgi waqıtta programmalıq támiynat sistemasınıń turmıs ciklın basqıshlarǵa ajıratıw boyınsha ulıwma qabıl etilgen bolıniw joq. Geyde saqna bo'lek element retinde ajratıladı, geyde al úlken saqnanıń ajıralmaytuǵın bo'legi retinde kiritiledi. Al yamasa bul basqıshda ámelge asırılǵan háreketler túrlishe bolıwı múmkin. Bul basqıshlardıń atlarında birdeylik joq. Dástúrge ko're, programmalıq támiynattıń turmıslıq ciklınıń to'mendegi tiykarǵı basqıshları ajratıladı :
- Talaplardı analiz qılıw,
- Dizayn,
- Kodlaw (programmalastırıw ),
- Sınaq hám disk raskadrovka,
- Paydalanıw hám texnikalıq xizmet ko'rsetiw.
Programmalıq támiynattıń turmıslıq dáwirdiń kaskad modeli aldınǵı basqıshda jumıs tolıq juwmaqlangandan keyin keyingi basqıshqa o'tiwdi názerde tutadı. Palapartishlik modeliniń tiykarǵı jetiskenligi basqıshlardıń tawısıwı bolıp tabıladı. Bul ǵárejetler hám múddetlerdi jaybarlawǵa múmkinshilik beredi. Bunnan tısqarı, tolıq hám izbe-ız bolǵan konstruksiya hújjetleri qáliplestiredi. Sarqırama modeli anıq belgilengen hám o'zgermeytuǵın talaplarǵa iye bolǵan kisi programmalıq támiynat konstruksiyalarında qollanıladı. Haqıyqıy process hár qanday basqıshda áwmetsizliklerdi ashıp beriwi múmkin, bul bolsa aldınǵı basqıshlardan birine qaytıwǵa alıp keledi. Bunday programmalıq támiynattı islep shıǵarıw modeli kaskad-qaytarıw bolıp tabıladı.
Programmalıq támiynattıń turmıslıq dáwirdiń qıdırıw basqarıw menen basqıshma - basqısh modeli basqıshlar arasındaǵı teris baylanıs dáwirleri menen programmalıq támiynattı islep shıǵıwdıń iterativ modeli. Bul modeldiń abzallıǵı sanda,
qádemleraro ońlawlar palapartishlik modeline qaraǵanda kemrek miynet talap etedi, biraq, hár bir basqıshdıń omiri pútkil rawajlanıw dáwirinde dawam etedi.
Programmalastırıwdıń maqseti maǵlıwmatlardı qayta islew processlerin xarakteristikalaw bolıp tabıladı. Maǵlıwmatlar (maǵlıwmatlar ) - bul málim bir processda uzatıw hám qayta islew ushın uyqas bolǵan rásmiylestirilgen forma daǵı faktlar hám ideyalardı sáwlelendiriw, informaciyalar bolsa alar usınıs etilgende maǵlıwmatlarǵa beriletuǵın mánis. Maǵlıwmatlardı qayta islew - bul maǵlıwmatlar boyınsha háreketler sistemalı ketma- ketligini orınlaw. Maǵlıwmatlar maǵlıwmatlar tasıwshılarında usınıs etiledi hám saqlanadı. Maǵlıwmatlardı qayta islewdiń hár qanday túrinde paydalaniletuǵın maǵlıwmatlar tasıwshılar jıyındısı maǵlıwmatlar ortalıǵı dep ataladı.
Informaciya ortalıǵınıń hár qanday jıldamında ámeldegi bolǵan maǵlıwmatlar kompleksi informaciya ortalıǵınıń jaǵdayı bolıp tabıladı. Processni málim bir informaciya ortalıǵınıń izbe-ız jaǵdayları izbe-izligi retinde anıqlaw múmkin. Processni xarakteristikalaw ushın informaciya ortalıǵı jaǵdayları izbe-izligin anıqlaw kerek. Kerekli processni hár qanday kompyuterde berilgen xarakteristikaǵa muwapıq avtomatıkalıq túrde jaratıw ushın bul xarakteristika rásmiylestiriliwi kerek. Kommerciya o'nimi klientler talaplarına juwap beriwi kerek. Sapa - bul qarıydardıń qaniqish dárejesin ko'rsetetuǵın o'nim (xızmet) dıń ob'ektiv xarakteristikası. Sapa qásiyetleri:
- Islew qábileti - sistema isleydi hám kerekli funktsiyalardı ámelge asıradı.
- Isenimlilik - sistema buzılıwlar hám buzılıwlarsız isleydi.
- Qayta tikleniwi.
- Nátiyjelililik - sistema óz wazıypaların ılajı bolǵanınsha eń jaqsı tárzde ámelge asıradı.
- Ekonomikalıq nátiyjelililik - maksimal payda menen juwmaqlawshı o'nimdiń minimal ma'nisi.
- Insan faktorın esapqa alǵan halda - paydalanıw qolaylıǵı, PP penen islewdi úyreniw tezligi, texnikalıq xizmet ko'rsetiw qolaylıǵı, o'zgertiwler kirgiziw.
- Portativlik (portativlik) - kodtı basqa platformaga yamasa sistemaǵa ko'shiriw.
- Funktsional tolıqlıq - itimal sırtqı funktsiyalardı tolıq orınlaw.
- Esaplawdıń anıqlıǵı.
Algoritm qásiyetleri.
Nátiyjelililik sheklengen sanlı operatsiyalardı atqarǵannan keyin nátiyje alıw múmkinshiligin ańlatadı.
Anıqlıq paydalanıwshınan hám qollanılatuǵın texnikalıq qurallardan qaramastan alınǵan nátiyjeler kútilmegen jaǵdayınan ibarat.
Ǵalabalıq xarakter algoritmdı baslanǵısh maǵlıwmatlardıń ayriqsha bahaları menen parıq etetuǵın birdey túrdegi shınıǵıwalalardıń pútkil klasına qollaw múmkinshiliginde jatadı.
Diskretlik - algoritm tárepinen belgilengen esap -kitaplar procesin bo'lek basqıshlarǵa bolıw múmkinshiligi, málim bir dúzılıwǵa iye programma bólimlerin tańlaw qábileti.