N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdiraz а kov, M. X. Ashurov

Gazni dastlabki tayyorlash qurilmasi (GDTQ). 
GDTQ mahsulotlari bo‘lib, quyidagilar hisoblanadi:
 
-
 
qisman  benzin  fraksiyalaridan  ajratilgan,  mexanik  aralashmalardan 
tozalangan va tomchili namliklardan quritilgan tabiiy kam oltingugurtli gaz; 
-
 
separatsiyalashning birinchi bosqichida ajratilgan beqaror gazli kondensat. 
GDTQ  uchun  xom-
ashyo  bo‘lib,  gazli  fazalardan  tashqari,  qatlam  suvlari  va 
uglevodorodli  kondensatning  og‘ir  qismlari  ko‘rinishidagi  suyuq  fazalarni
 
o‘zida 
saqlovchi  «S
h
o‘rtan»  koni,  «Janubiy  Tandircha»  koni,  «Bo‘zaxur»  konining  gaz 
quduqlari  mahsulotlari  hisoblanadi.  Mahsulotlar  oqimida  shuningdek  mexanik 
aralashmalar ham mavjud bo‘ladi.
 
Gaz 
–
  rangsiz,  havodan  yengil,  namlik  ishtirokida  yemiruvchi  xususiyatlarga 
ega,  yonuvchan,  portlashga  xavfli,  zaharli.  Metan  bo‘yicha  portlashi  chegarasi 
         
5-
15%, o‘zidan alangalanish harorati 630 °С, 
RChK= 300 mg/m
3
. 
Inson  organizmiga  tushganda,  tomirdagi  plazmaga  qarshi  zahar  kabi  ta’sir 
qiladi.  Gazning  zichligi  0,757  g/dm
3
,  nisbiy  zichligi  0,651.  Xom-ashyo  gazining 
issiqlik yaratuvchanlik qobiliyati - 11196,6, quruq gazniki - 8020 kcal/m
3
. 
“Sho'rtan” konining ishlatiladigan quduqlari soni 
- 124. Quduqlar  har  biri 5-6 
quduqlardan iborat doira shaklidagi batareyalarga guruhlanadi. 
Quduqlar GDTQ ga bo‘yicha, ya’ni 168 mm li diametrdagi shleyflar bo‘yicha 
bitta YP ga 5-6 quduqlardan gaz ulanadigan kollektorli-
ko‘p qatorli sxema bo‘yicha 
ulanadi. Gaz 273 mm li diametrdagi ishchi kollektor bo‘yicha YP dan GDTQ ga k
elib 
tushadi. YP dan quduqlar mahsulotlarini o‘lchash uchun, 168 mm diametrli o‘lchash 
kollektori ko‘zda tutilgan 
 

---

122