N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdiraz а kov, M. X. Ashurov

 
 
 
 
 

---

59 
 
V-bob. Quvur uzatgichlarning texnologik hisoblari
 
V.1. Quvurlarni texnologik hisobi 
bo‘yicha qisqacha ma’lumotlar
 
Neft  va  neft  mahsulotlarini  quvurlarining  texnologik  hisoblarida  quyidagi 
hisob-kitoblar amalga oshiriladi: 
- quvurning gidravlik hisobi; 
- jixozlarni tanlash; 
- mexanik va issiqlik hisoblari; 
- optimal quvur diametrini tanlash texnik 
–
 iqtisodiy hisoblar. 
Quvurlarning  texnologik  hisobi  uchun  birlamchi  ma‘lumotlar  quyidagilardan 
iborat: 
-  quvurning  yillik  mahsulot  o`tkazuvchanligi  (mln.  m
3
/yil)  hisoblash  ishlarida 
uni m
3 
/soat va m
3
/sekundga aylantiriladi; 
- quvur yotqiziladigan chuqurlikdagi tuproqning o`rtacha oylik harorati; 
-  neft  va  uning  mahsulotlarining  20
o
С
  dagi  zichligi  hamda  20
o
С
  va  50
o
С
 
haroratdagi kinematik qovushqoqligi; 
- quvur yasalgan metallning mexanik ko`rsatkichlari; 
- ishlatishdagi xarajatlarni hisoblash uchun texnik 
–
 iqtisodiy ko`rsatkichlari; 
- quvur trassasini profil chizmasi.
 
Quvurlarni gidravlik hisobi tarkibiga quvur uzunligi bo`yicha umumiy bosimni 
yo`qolishini  aniqlash,  haydovchi  nasos  stansiyasi  sonini  aniqlash  va  ularni  trassa 
bo`yicha joylashtirishlar kiradi. 
Quvurlarni gidravlik hisoblash quyidagi ketma-ketlikda amalga oshiriladi: 
-  quvurning  o`tkazuvchanlik  qobiliyati  va  qovushqoqligi  bo`yicha  quvur 
diametri va suyuqlikning oqish rejimi aniqlanadi; 
-  quvur  uzunligi  bo`yicha  bosim  yo`qotilishini  va  gidravlik  nishablik 
qiymatlarini aniqlanadi. 
Trassa profil chizmasi bo`yicha dovon nuqtasigacha bo`lgan trassa uzunligi va 
geodezik nuqtalar farqi (
Δ
Z) aniqlanadi. 
Yuqorida  aniqlangan  ma‘
lumotlarga  asoslanib  nasos  stansiyalari  soni 
aniqlanadi. 

---

60 
 
Keltirib  o`tilgan  ma‘lumotlarga  asoslanib,  neft  va  neft  mahsuloti  quvurlarini 
texnologik  hisobining  mazmuni  bilan  tanishamiz.  Yillik  mahsulot  o`tkazuvchanligi 
bo`yicha  quvurning  soat  yoki  sekund  davomidagi  o`tkazadigan  neft  yoki  neft 
mahsulotini miqdorini aniqlaymiz. 
soat
m
t
Q
Q
y
soat
3
;
350




` 
 
 
 
bu yerda 
Q
y
 - quvurning yillik mahsulot o`tkazuvchanligi, t/yil; 
350
 
–
 quvurning bir 
yildagi ish kuni; 
ρ –
 neft yoki neft mahsulotining zichligi, t/m
3
; 
24
-soat, 
3600
 sekund. 
Aniq  o`tkazuvchanlik  qobiliyati  va  suyuqlikning  qabul  qilingan  tezligi 
bo`yicha (1.5-2.5 m/s) quvur diametri aniqlanadi: 
 





q
d
4
; m 
 
bu  yerda 
q
sek
 
–
  quvurning  sekunddagi  o`tkazuvchanlik  qobiliyati,  m
3
/s; 
W
 
–
 
suyuqlikning oqish tezligi m/s. 
Aniqlangan quvur diametrini GOST bo`yicha yaxlitlanadi. 
Suyuqlikning  quvur  ichidagi  harakatini  quyidagi  tenglama  orqali  tasavvur 
qilishimiz mumkin: 
dp/
ρ
+
λ
(
Δ
x/D)*(