N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdiraz а kov, M. X. Ashurov

XIII.10-rasm. MEA eritmasi bilan gazni 
tozalash qurilmasining texnologik sxmasi
: 
I-gaz tozalashga; II
–
toza gaz;  
III
–
tozalangan eritma (MEA); 
IV
–
tuyingan MEA eritmasi; V
–
nordon gaz; 
1
-ajratgich; 2-absorber; 3-nasos bilan 
gidravlik trubina; 4-ekspanzer; 
 5
–
10-xolodilnik; 9-desorber; 11-separator; 
13-paropodogrevatel (bug isituvchi). 
 
 
Seravodorod  va  is  gazi  bilan  to`yingan  eritma  IV 
–
  absorberning  pastki 
qismidan  chiqib,  gidravlik  trubina  3  ga  uzatiladi.  U  yerda  eritma  energiyasidan 
foydalaniladi.  Shuning  uchun  eritma  bosimi  tezda  pasayadi  (misol,  Kanadadagi 
Rimbi zavodida 
–
 67*10
5
 dan 7*10
5
 MPa). Bu yerdan chiqqan eritma ekspanzer 4 
–
 
ga tushadi. Unda absorberda eritma orqali yutilgan uglevorodlar ajratib olinadi. 
To`yingan  eritmani  regenratsiya  qilish,  ya‘ni  tozalash  disorberda  amalga 
oshiriladi.  Disorberda  issiqlik  va  masla  almashinishini  ta‘minlovchi  tarelkalar 
joylashgan.  Bu  jarayon  desorber  pastida  qaynatgich  yordamida  qizdirish  natijasida 
eritmaning  bug`lanishi  va  disorber  yuqori  qismidan  kiritilayotgan  perogaz 
aralashmasi  kondensatini  sovugan  odorlashishni  (orosheniya)  kiritish  natijasida 
erishiladi. 
Eritmani  to`liq  tozalash  jarayoni  shu  holda  amalga  oshiriladi.  Tozalangan 
eritma  desorberdan  siqib  teploobmennik  8  da  to`yingan  moddaga  issiqlik  beradi  va 
yig`uv  7  idishga  uzatiladi.  Yig`uv  idishidan  eritma  nasos  6  yordamida  xolodilnik  5 

---

132 
 
orqali  uzatiladi.  5  dan  o`tgan  eritma  gidravlik  trubinali  nasos  yordamida  absorber 
yuqori qismiga uzatiladi. 
Desorber  vazifasi.  Desorber  yuqorisidan  chiqayotgan  parogaz  aralashmasi 
xolodilnik 10 da yaxlitlanadi va ajratgich 11 da nordon gaz va flegmaga ajratiladi. Bu 
yerdan nordon gaz oltingugurt sexiga yuboriladi. Flegma esa desorber yuqori qismiga 
12 nasos yordamida uzatiladi. 
XIII
.3-jadval 
Gazni tarkibidagi oltingugurtni seolit yordamida tozalash sxemasi. 
Nomi: 
Seolit 
yordamida 
oltingugurtdan 
tozalash 
Loyihalovchi tashqilot 
Giprogazoochistka (Moskva sh.) 
Loyiha 
bo`yicha 
tozalash 
quvvati 
(oltingugurt): 
5  ta  blok,  har  biri  4  mlrd.m
3
/yil  (500 
ming 
м
3
/
с
) 
Ishga tushirilgan yil: 
1985-1997 
 
Seolit yordamida oltingugurtdan tozalash adsorbtsion usulda amalga oshiriladi. 
Bunda  seolitlar  yordamida,  ya‘ni  kaltsiy  A  (SaA)  bilan  5  ta  blok  uchun  8  ta 
adsorber bor va ishlatilmoqda. 
XIII.4-jadval 
Bir blokning asosiy texnologik ko`rsatkichlari. 
Nomi 
Harajatlar ming 
m
3
/s 
Kontsentratsiya 
Н
2
S, g/m
3
 
Shudring 
nuqtasi 
0
С
 
Oltingugurt gazi 
500 
1000 
minus 8 
Tozalangan gaz 
410 
20 
minus 60 
Regeneratsiya gazi 
65 
3% 
 
seolit CaA 
 
8 ta adsorberga 600 t