N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdirazakov

Suv bug‘i - qizdirishning keng tarqalgan usuli. Bu usul nisbatan katta issiqlik miqdoriga va yuqori issiqlik berish koeffitsiyentiga ega.
Bug‘ bilan qizdirish birmuncha oddiy. Bundan tashqari, yong‘inga xavfsiz, kerakli obyektga transport qilish oson. Bug‘ bilan qizdirish doimiy haroratda amalga oshiriladi, shuning uchun bu jarayonni boshqarish juda oddiy.
Issiqlik energiyasidan foydalanish samaradorligini oshirish uchun bug‘ quyidagi siklda ishlatiladi: qozonxonadan chiqqan bug‘ nasoslarga o‘tadi; chiquvchi bug‘ issiqliq almashtiruvchi qurilmalardan o‘tadi va bu yerda neft mahsulotlaridan tozalangan kondensat bug‘qozonxonadanga yuboriladi.
Keyingi o‘rinda elektr energiyasi yordamida qizdirish tarqalgan. Biroq qizdirish maqsadida elektr energiyasidan foydalanishda elektr qizdirgichlar himoya qobiqlarining ko‘chib ketishi natijasida yong‘inga xavfli bo‘lgani uchun biroz chegaralangan. O‘tkazgich harorati bu vaqtda neftning o‘z - o‘zidan yonib ketish chegarasidan oshib ketishi mumkin. Bundan tashqari, o‘tkazgichning yuqori harorati neftni qisman kokslanishiga ham olib kelishi mumkin. Shuning uchun elektr qizdirgichlar neftga botgan holda qo‘llanilishi mumkin.
Qisqa masofali neft quvurlarini qizdirish uchun quvurlaning tashqi qismiga o‘raladigan qizdirish tasmalari qo‘llaniladi. So‘nggi yillarda quvurlar ichki sirtiga o‘raladigan elektr qizdirgichlar (skin-effekt) keng tarqalib bormoqda. Elektr qizdirgichlarning asosiy afzalligi - ishlatishdagi qulayligi va ixchamligidir.
Olovli qizdirgichlar maxsus quvurli pechlarda amalga oshiriladi.
To‘la issiqlik o‘tkazish koeffitsiyentini aniqlash.
Ko‘p qavatli tekis quvur devori orqali to‘la issiqlik o‘tkazish koeffitsiyentini quyidagi tengdlik orqali ifodalash mumkin:


Hl *^_1Ai

(XIII.2)

bu yerda ai va a2 - ichki va tashqi issiqlik uzatish koeffitsiyenti; 8Ai - birlikka o‘tkazilgan quvur devori sirtining harorat qarshiligi; n - devor qavatlar soni.

Silindrik quvurlar uchun:


(XIII.3)

bu yerda di, d2 - quvurning ichki va tashqi diametrlari; - ⁿ
qavatdan iborat devor harorat qarshiligi summasi (di - ichki diametr, di+1 - i - qavatning tashqi diametri).
Issiqlik almashishda issiqlik o‘tkazish koeffitsiyenti aniq shartlarga bog‘liq bo‘ladi hamda ularni hisoblash quyida keltirilgan.

13. 
    3. Neftni quvurlarda tashishda qizdirish
    

Qizdirish manbasidan kelib chiqib ichki yo‘lovchi qizdirish (neft quvurining ichki qismidan o‘tgan maxsus issiqlik manbasi orqali neft qizdiriladi) hamda tashqi yo‘lovchi qizdirish (issiqliq manbasi neft quvurining tashqi qismiga joylashtirilgan bo‘ladi) usullari bilan farqlanadi. Tashqi qizdirish issiqliko‘tkazgichlar ichki qismiga neft quvurlarini terib chiqish orqali ham amalga oshirilish mumkin. Bu usul yuqori qovushqoq neftni haydashda hamda kam uzunlikka ega bo‘lgan neft quvurlarida qo‘llaniladi. Elektr energiyasi yordamida neft quvurlarining tashqi qismidan qizdirish maxsus qizdirgich lentalardan o‘tayotgan elektr toki quvur tashqi qismi bo‘ylab qizdirish natijasida neftning kerakli haroratini ushlab turadi.