N. T. Shoyusupova aholi ish bilan bandligi

Ish bilan bandlik sohasida ijtimoiy-demografik guruhlarning taklifi. Aholini ish 
bilan bandligining ijtimoiy-iqtisodiy mohiyatiga xos xususiyatlar, shu jumladan, ish bilan 
bandlik turlari, kasb-malaka guruhlari bo’yicha taqsimlashdagi qonuniyatlar kishilarning 
yoshi va jinsi bo’yicha farqlanishi bilan ifodalandi. 
Aholining  ijtimoiy-foydali  faoliyatda  qatnashish  xususiyati  bo’yicha  jins-yosh 
guruhlarini  ijtimoiy-demografik  guruhlari  deb  atash  qabul  qilingan.  Aholining  jinsi  va 
yoshi  bo’yicha  ish  bilan  bandlik  xususiyatlarini  hisobga  olish  maqsadida  aholining 
quyidagi ijtimoiy-demografik guruhlarini ajratib ko’rsatish maqsadga muvofiqdir: erkaklar, 
ayollar, yoshlar (16-29 yoshgacha bo’lgan mehnatda faol aholi), o’rta yoshli kishilar (30-49 
yosh),  pensiyaga  chiqish  arafasidagi  kishilar  (50  yoshdan  oshgan  mehnatga  qobiliyatli 
aholi), pensiya yoshidagi kishilar va boshqalar. 
Erkaklar  va  ayollar  eng  yirik  ijtimoiy-demografik  guruhlar  bo’lib,  ularning 
mehnatidan  foydalanish  o’ziga  xos  xususiyatlarga  ega.  Aholining  mazkur  guruhlariga 
tabaqalashgan  yondashish  asosini  jinslarning  tabiiy  farqlari  tashkil  etadi.  Erkaklar  ish 
bilan band aholining  52,2 %ini tashkil etgan  holda ko’proq jismoniy kuch va chidamga 
ega, ularning organizmi ayollar organizmiga nisbatan ishlab chiqarish sohasining noqulay 
ta’sirlariga kamroq beriluvchan bo’ladi. Odatda, ularda qat’iyat va ishonch bosimli bo’lib, 
mehnatini tatbiq  etish doirasi  kasbiy jihatdan  ancha  kengdir.  Ayollar esa  ish  bilan  band 
aholining  47,2  %ini  tashkil  etgan  holda  ishdagi  sinchkovlik  va  puxtalik,  diqqatlilik, 
sezgirlilik, ta’sirchanlik yaxshi rivojlanganligi bilan ajralib turadi. 

---

49 
 
Uzoq vaqt mobaynida erkak va ayollar ishchi kuchining tabiiy farqlari ularning sifat 
tarkibidagi  muhim  farqlar  bilan  bir-birini  to’ldirib  keldi.  Ayollar  ma’lumot,  kasb 
tayyorgarligi   darajasi,  ijtimoiy-iqtisodiy   harakatchanligi  bilan  erkaklardan birmuncha