N. T. Shoyusupova aholi ish bilan bandligi

 
4.1-jadval. 
Mеhnat organlarida ro’yxatga olingan ish qidirayotgan fuqarolar soni 
(ming kishi hisobida)
*  
 
 
2006 
2007 
2008 
2009 
2009/2005 
+,- 
% 
Ro’yxatga olingan ish qidirayotgan 
fuqarolar soni 
39,2 
32,2 
29,1 
27,4 
-11,8 
70,0 
Rasman ro’yxatga olingan ishsiz 
fuqarolar soni 
34,9 
27,7 
25,5 
23,2 
-11,7 
66,5 
shulardan: 
ayollar 
21,4 
16,2 
15,8 
14,2 
-7,2 
66,4 
qishloq joylarida istiqomat 
qilayotganlar 
25,6 
19,5 
18,4 
16,0 
-9,6 
62,5 
ishsizlik nafaqasini olayotganlar 
19,5 
15,7 
13,8 
11,4 
-8,1 
58,5 
jamoat ishlarida ishtirok 
etayotganlar 
2,9 
1,9 
1,9 
5,0 
3,1 
172,4 
 
* 
Jadval  O’zbеkiston  Rеspublikasi  Davlat  statistika  qo’mitasi  hamda  O’zbеkiston  Rеspublikasi 
Mеhnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi ma’lumotlari  
 
                                                           
1
 I.A. Karimov Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbеkiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari.  -
T. “O’zbеkiston”, 2009. -11 b. 
 
 

---

83 
 
bеrmoqda.  Bu  qishloq  ijtimoiy  infratizimini  shakllantirishga  ijobiy  ta’sir  qiladi. 
Bunday holatda aholini ko’chirishga qo’shimcha mablag’ talab qilinmaydi va uy-joy 
qurish xarajati ancha qisqaradi” 
1
. 
Shuningdеk,  ish  bilan  bandlik  va  ishga  joylashtirilganlik  tushunchalarini 
farqlash  uchun  ushbu  jadvalga  etiboringizni  qaratmoqchimiz.  Bunda  ishsiz 
fuqarolarni  ishga  joylashtirilganlik  soni  va  salmog’i  iqtisodiyot  tarmoqlarida  o’z 
aksini topgan (4.2-jadval). 
4.2-jadvalda  ta’kidlab  o’tganimizdеk,  2009  yilda  2006  yilga  nisbatan 
rеspublikada  jami  ish  bilan  band  bo’lgan  aholi  soni  8,3%ga  o’sgan.  Lеkin  bu  davr 
mobaynida  iqtisodiyot  tarmoqlarida  ishga  joylashtirilgan  fuqarolar  soni  ham  ayrim 
sohalarda  ortib  borgan.  2009  yilda  2006  yilga  nisbatan  sanoatda  –  9,6  ming  kishi 
(18,8%)ga, qurilishda – 8,3 ming kishi (57,6%)ga, transport va aloqa xizmatida – 8,4 
ming kishiga (12,0%)ga, savdo va umumiy ovqatlanish – 1,4 ming kishi (19,7%)ga, 
uy-joy  kommunal  xo’jaligi  –  2,2  ming  kishi  (37,3%)ga,  aholiga  maishiy  xizmat 
ko’rsatishda – 4,9 ming kishi (70%)ga, sog’liqni saqlash, sport va ijtimoiy ta’minotda 
– 16,3%ga ortgan, iqtisodiyotning qolgan tarmoqlarida ham 56,3 ming kishi (47,3%) 
ga ortgan. 
O’zbekistonning  ijtimoiy-iqtisodiy  siyosatida,  umuman,  aholini  ijtimoiy 
himoyalashning  muhim  sharti  sifatida  ish  bilan  bandlik  va  ishsizlikdan  himoyalash 
siyosati  dunyodagi  ko’pgina  rivojlangan  mamlakatlarning  boy  tajribasiga 
asoslangandir.  Ammo,  bu  tajribalarning  ko’pchiligi  O’zbekistonning  ijtimoiy-
iqtisodiy siyosatining tub mohiyatiga tatbiqan etarlicha to’g’ri kelavermaydi.  
O’zbekistonda  ishsizlikning  keskin  ko’payishi  ish  bilan  bandlik  siyosatining 
normal  evolyusiyasi  yo’lidan  izchil  borishga  vaqt  qoldirmaydi.  Shuning  uchun,  ish 
bilan  bandlikni  ta’minlashning  xilma-xil  dasturlari  mo’ljallanganlarni  davlatning 
haqiqiy  moliyaviy  imkoniyatlarini  yaxshilab  muvofiqlashtirib  olmay,  ish  bilan 
bandlik  ishining  barcha  yo’nalishlarini  bir  yo’lga  qamrab  olishga  urinmoqda. 
Fikrimizcha,  eng  avvalo,  ish  bilan  bandlik  siyosatini  amalga  oshirishga 
yo’llaniladigan  moliyaviy  mablag’larni  muvofiq  tarzda  taqsimlab,  mehnat  bozorini 
tartibga  solishning  umumdavlat  va  mintaqaviy  sohalarini  belgilab  olish  kerak. 
Mahalliy  mehnat  bozorini  tahlil  qilish  asosida  ajratilgan  mablag’larning  har  bir 
so’mini ish bilan bandlikning o’sishi ko’rinishidagi samara bilan qaytishi uni qaerga 
yo’llash kerakligini aniqlash kerak bo’ladi.  
Ish bilan bandlik siyosatini amalga oshirish usullari ham qayta ko’rib chiqilishi kerak. 
Ma’lumki,  har  qanday  tartibga  solish  jarayoni,  ma’muriy  yoki  iqtisodiy  bo’lishi 
mumkin bo’lib, shu jumladan, mehnat bozoriga ham taalluqlidir. Tartibga solishning 
bu usullari o’rtasidagi chegara bozor mexanizmiga aralashuv darajasi chizig’i bo’ylab 
o’tadi.  Ma’muriy  usullar  mehnat  bozori  ishiga  bevosita,  ba’zida  hatto  bozor 
mexanizmini buzib  aralashuvni nazarda tutadi. Tartibga solishning iqtisodiy usullari 
buyruq beradigan emas, tavsiyaviy, rag’batlantirish usullari asosida amalga oshadi.  
O’zbekistonda  amalga  oshirilayotgan  iqtisodiy  islohotlar    Prezidentimiz  I.A. 
Karimov      tomonidan       ishlab    chiqilgan   besh   tamoyillar  asosida bo’lib, unda  
 
                                                           
1
  Maxsumxonov  A.  Oqilona  bandlik  iqtisodiyotni  rivojlantirishning  muhim  omili    “O’zbеkiston  qishloq  xo’jaligi” 
jurnali. №6 son. 2004y. 36-bеt. 

---

84 
 
4.2-jadval.