N. S. Gaipova, M. Z. Ismatullayeva, A. S. Axmetova, X. Z. Ismatullayeva tikuv chilik

65

---

Releflar. 
Kivimlarda turli shakldagi releflar ishlatiladi, ularg av d a 
shaklini hosil qilishida konstruktiv vazifani bajaradigan va bezak 
vazifasini bajaradigan turlarga b o ‘linadi. Releflarni tikishda ikkita detal 
birlashtirilib, bir xil chok haqi bilan tikiladi. C hok haqi yurm alanadi 
va buyum ning m arkaz qismiga qarab dazm ollanadi. Agar model 
bo‘yicha nazarda tutilgan bo'lsa, o ‘ngidan bezak baxyaqator yuritiladi. 
Bezak baxyaqatorlar bir q ato r va ikki q ator b o ‘lishi m um kin.
Ba’zi kiyim larda m asalan , spo rt uslubidagi kiyim lar, s u n ‘iy 
ch arm d an tikilgan kiyimlarda relyeflar yorm a chok bilan tikilib, 
chokning ikki yoniga 0,2 sm m asofada baxyaqator yuritilib chiqiladi.
Kiyimga bezak berish uchun releflar tagiga gazlama bo'lagi q o ‘yib, 
b o ‘rttirilgan choklar bilan ishlanishi ham m um kin. (41-rasm ).
Koketkalarea ishlov berish usullari.
Koketkalar tuzilishiga binoan to ‘g‘ri, ovalsimon, shakldor boMishi 
mumkin. Koketkalar asosiy detallarga (old va orqa bolakka) biriktirma, 
bostirma yoki qo‘yma chok bilan biriktirib tikiladi. Koketkalar bir yoki 
ikki qavatli bo'Iishi mumkin. Koketkani biriktirishdan oldin asosiy detalda 
modelga muvofiq taxlamalar, burmalar, tikib olinadi. Pastki ziylari to'g'ri 
yoki ovalsimon bir qavatli koketkalar biriktirm a chok bilan yoki 
biriktirma-bostirma chok bilan tikiladi, bunda koketka asosiy detalga 
o ‘ngini ichkariga qaratib, qirqimlari to ‘g‘rilanib, biriktiriladi, chok haqi
1,0 sm. Chok yo‘rmalanadi, koketka tom onga yotqizib dazmollanadi. 
(42-rasm, a, b). Koketka bostirma chok solib ulanayotgan b o ‘lsa, ulab 
tikilib, yotqizib dazm ollangandan so‘ng, modelga qarab, berilgan 
kenglikda bezak baxyaqator yuritiladi. (42-rasm, v).
42-rasm
66

---

K oketkalar ikki qavatli b o ‘lganda asosiy detalga biriktirm a chok 
bilan ikki xil usulda ulanadi.
Birinchi usulda ustki va ostki koketkalam ing o'ngini ichkariga 
qaratib, ular orasiga asosiy detaining o ‘ng toinonini ustki koketka 
o'ngiga qaratib, qirqim lari to ‘g ‘rilanadi va 1,0-1,5 sm chok haqi 
qoldirib ulanadi. (42-rasm , g). koketka o ‘ngiga ag‘dariladi. Bu usul 
koketkalar detali yaxlit bichilgan hollarda ishlatiladi.
Agar koketka ikki b o lak bo‘lib, biri ikkinchisining ustiga o'tadigan 
bo‘lsa, biriktinna chok bilan ulab, qirqimlari yo‘rmalanadi, bu ikkinchi 
usuldir. (42-rasm, d).M urakkab koketkani ko‘ylak gavda qismiga ulash 
uchun ustki va ostki koketlami, o ‘ngini ichkariga qaratib qo‘yib, qirqimlami 
to‘g'rilab,0,5-0,7 sm kenglikda ag‘darma chok bilan tikiladi. (43 rasm, a).
C hok haqi burchak joylarda baxyaqatorga 0,1 sm yetkazmay kertib 
q o ‘yiladi va koketka o ‘ngiga ag‘dariladi. Ustki koketka detalidan 0,1 - 
0,15 sm kant hosil qilib dazmollanadi. Asosiy detaining o'ngi tom onida 
koketka ulanadigan joyi belgilanadi. Belgi chiziq