N. S. Gaipova, M. Z. Ismatullayeva, A. S. Axmetova, X. Z. Ismatullayeva tikuv chilik

5.6.Petlyalarni ishlash
Ag‘darma chokli petlvalar. 
A g‘d arm a ch o k li p etly alar o ‘rni 
detaining o ‘ngida uch ta chiziq: petlyaning yo'nalishini ko‘rsatadigan 
b o ‘ylam a chiziq va o'lch am in i bildiradigan ikkita ko‘ndalang chiziq 
bilan belgilanadi. Petlyaning o ‘lcham i tugm a diam etridan 0,2 sm
68

---

katga olinadi. S o‘ngra belgilangan o ‘rta chiziqdan yuqoriga va pastga 
kant enidan ikki marta katta masofada ikkita qo'shim cha chiziq chiziladi 
(44-rasm a.). Bo‘ylam a chiziqlar orasidagi m asofa ikki kant enidan 
ikki baravar katta b o ‘lishi lozim.
Petlyalar bitta yoki ikkita m ag‘iz q o ‘yib, bir ignali va ikki ignali 
m ashinada ishlanishi m um kin.
Petlya m ag‘zi tan d a ipi uzunligi b o ‘yicha b o ‘ylamasiga o'tadigan 
qilib bichiladi. M ag‘iz petlyadan 2-3 sm uzun bichilishi kerak. M ag‘iz 
eni kantning eniga bog‘liq.
Petlya bitta m ag‘iz q o ‘yib, bir ignali yoki ikki ignali m ashinada 
ishlanganda uning b o ‘ylama tom onlari shunday dazmollab qayriladiki, 
uning eni asosiy detaldagi ikkita 
b o ‘y la m a
chiziq orasidagi masofaga 
teng, ya’ni ikki kant enidan ikki m arta katta b o ‘Isin (44-rasm b.). 
B unda q irq im la r m ag ‘iz, bu kik larid an k ant eniga 0 ,1 ...0 ,2 sm 
q o ‘shilgan m asofacha berida qolishi lozim. D azm ollab qayrilgan 
m ag‘izni asosiy detal o ‘ngiga q o ‘yib, bukiklari belgilangan b o ‘vlam a 
chiziqlarga to ‘g ‘ri keltiriladi. Shunda m ag‘izning uchlari belgilaigan 
chiziqdan h ar tom o nd a 1-1,5 sm chiqib turishi kerak. Yakka tartibda 
tikiladigan kiyim larda m ag‘iz o ‘rtasidan k o ‘klab ulanadi.
b
a
v
g
e
A
44-rasm
69

---

M a g ‘iz b ir ig n a li y o k i ik k i ig n a li m a s h in a d a tik ilib , 
baxyaqatorlaming uchlari puxtalanadi (44-rasm, v). Baxyaqatorlardan 
mag‘izlaming bukigigacha bo‘lgan masofa kant eniga teng boMishi kerak. 
Yakka tartibda tikiladigan kiyimlarda ag‘darma chokli petlyani ishlashda 
m ag‘iz o ‘ngi asosiy detaining o ‘ngiga q o ‘yiladi, qirqimlari qo‘shimcha 
chiziq to‘g‘risida qayriladi va bukikdan kant enicha ichkaridan mashinada 
ulanadi (44-rasm, g). Petlya ikkita mag‘iz q o ‘yib ishlanadigan b o £lsa, 
mag‘izlar teskarisini ichkariga qilib o'rtasidan uzunasiga qayriladi va 
bukiklari dazm ollanadi. Tayyorlangan m ag‘izlar detaining o ‘ngiga 
qo'yilib, bukiklari belgilangan q o ‘shim cha chiziqlaiga to ‘g‘ri keltiriladi 
va bukikdan kant enicha ichkaridan ulanadi (44-rasm , d).
M agizning to ‘g ‘ri tikilganligi asosiy d e ta in in g te sk arisid an
tekshiriladi. Baxyaqatorlar parallel boMishi va petlya oMchamini 
bildiradigan ko‘ndalang chiziqlar yaqinida bir joyda tugashi zarur. 
Tekshirilgandan so‘ng m ag‘iz qirqim lari kantlar tom onga qayriladi, 
asosiy detal va m ag‘iz teskarisidan baxyaqatorlar orasida petlyaning 
o ‘rtasidan boshlab ikki tom onga qirqiladi. Petlyaning uchlariga 0,5- 
0,7 sm qolganda baxyaqatorlam ing uchlariga to m o n ularga 0,1-0,15 
sm yetkazm ay qiya qirqiladi. M ag‘iz o ‘ngidan oxirigacha to ‘g ‘ri 
qirqiladi. Yuzaga kelgan teshik orqali magMz asosiy detaining teskarisiga 
ag‘darilib, kan tlar m a ’lum y o ‘nalishda to ‘g ‘rilanadi. Petlyaning 
uchlarida asosiy detal o ‘ngiga qayriladi, mag‘izlaming uchlari tortiladi, 
burchaklari tekislanadi va petlyaning uchlari burchaklar asosi b o ‘yicha 
m ashinada q o ‘sh baxya bilan puxtalanadi (44-rasm ) Tayyor petlya 
dazm ollanadi (44-rasm , j). Tayyor kiyim da a d ip petlya sathida 
qirqiladi.
Qirqilgan petlyalar chetlari qayriladi va q o ‘lda biriktirib tikiladi 
(44-rasm , z).