|
<7(0 = 0?i(0, ? 2(0 , - , ?
b
(0)-
Baholashning
oddiyroq mezonlarini
tez-tez
qo‘llaniladi,
masalan, berilgan vaqt O e[0, T] lahzasida tizimning ma’lum
holatini ehtimolligi, [0, T\ vaqt intervalda tizimda rad qilishlar
hamda to‘xtab qolishlaming yo‘qligi va h.k.
Modellashtirish
natijalarini talqin qilishda baholash mezonlarining taqsimlanish
qonunining turli statik xarakteristikalari hisoblanadi.
1.6-rasmda keltirilgan modellashtirish tizimining natijalarini
fiksatsiyalash va qayta ishlashning umumiy sxemasini ko‘rib
chiqamiz.
[0, T] vaqt intervalida S tizimning xulqini tadqiqlash uchun
belgilangan M gipotetik modelni ko‘rib chiqamiz. Umumiy holda
q(t),
0 ^ t-S T
nostatsionar
tasodifiy
«-o‘lchovli
jarayon
modellashtirish natijalarini talqin qilish mezonidir. Aniqlash uchun
faraz qilamizki, har bir At vaqt birligida, ya’ni « At tamoyilb
1.6-rasm. Tizimni modellashtirishning natijalarini fiksatsiyalash va
qayta ishlash algoritmi.
qoMlanganda modellanayotgan S tizim holati tekshiriladi. Bunda
q(t) mezonining q(JAt), j = 0, R qiymatlari hisoblanadi. Shunday
qilib, q(t) tasodifiy jarayon xossalari haqida q ( jA t) ,j = 0 ,R
tasodifiy ketma-ketliklar xossalari bo‘yicha yoki boshqacha
aytganda,
M
o‘lchov!i
q = (q(0), q(At),... ,q[(R-\)At],q(Tj),
37
www.ziyouz.com kutubxonasi
m -n (R + \ ) , T = RAt ko‘rinishdagi vektor xossalari bo‘yicha fikr
yuritiladi.
[0, r ] intervalida S tizimning ishlash jarayoni q vektoming
qn i = \ , N mustaqil amalga oshirishlarni olish bilan A'-karra
modellashtirishtiriladi. [0,71] vaqt intervalida modelni ishlashi model
progoni (haydab o 'tish) deb ataladi.
1.6-rasmda ko‘rsatilgan sxemada quydagilar belgilangan:
I = i;J = j ; K = R ;N ^ N ;T = t;D T = At; 0 = q.
Umumiy holatda modellashtirish maMumotlarini fiksatsiya va
statistik qayta ishlash algoritmlari uchta siklga ega. Faraz qilamizki,
S tizimning M
m
mashinali modeli bor bo‘lsin.
Ichki sikl (5-8 bloklar) t = 0, 2At,...,RAt = T vaqt lahzasida
9
i
(0 = ?/O’A0» y = 0, 7? ketma-ketlikni olishga imkon beradi. 7 chi
asosiy blok q(At): HIS[QI(T)] ketma-ketlikni hisoblash protse-
durasini amalga oshiradi. Aynan shu blokda [0, T\ vaqt intervalida
modellanayotgan S'tizimning ishlash jarayoni imitatsiyalanadi.
Oraliq sikl (3-10 bloklar), tizimning modellanayotgan varianti
tavsiflarining baholari haqida natijalami muvofiq statistik qayta
ishlashdan keyin fikr yuritishga imkon beruvchi modelning haydab
o‘tishini N - karrali qaytarilishi tashkil qilinadi. S tizim
modellashtirish variantini tugashi nafaqat sxemada ko‘rsatilganidek,
berilgan amalga oshirish soni (10 blok) bilan, balki modellashtirish
natijalarini berilgan aniqlik bilan ham aniqlanishi mumkin.
q(t):MNQE[QI(T)] modelni z-li haydab o‘tish bo‘yicha model-
lashtirish natijalarni fiksatsiyalash protsedurasini amalga oshiruvchi
bu siklda 9 chi blok bor.
Tashqi sikl (1-12 bloklar) ikkala oldingi sikllarni o ‘z ichiga
oladi va S tizimning modellashtirish variantlari ketma-ketligini
boshqaruvchi 1, 2, 11, 12 bloklarini qo‘shimcha qilib kiritadi. Bu
yerda
S
tizimning
optimal
strukturalari,
algoritmlari
va
parametrlarini qidirish tashkil qilinadi, ya’ni 11 blok SHMQJ [QK\
tizimning tadqiq qilinayotgan 7?-li variantini modellashtirish
natijalarini qayta ishlaydi, 12 - blok talab qilinayotgan (QVQS(K)]
tizimning optimal variantini qidirishni olib boradi) qjR)(t) tizimning
38
www.ziyouz.com kutubxonasi
ishlash jarayoni tavsiflarining olingan baholarini qoniqarliligini
tekshiradi, 1-blok BMK [>S’(X)] tizimning navbatdagi i?-li variant
uchun kirish maMumotlarini kiritish darajasida S tizimning
strukturasi, algoritmlari va parametrlarini o ‘zgartiradi. 13-blok SR
tizim modelini har bir k-li variant bo‘yicha modellashtirish natijasini
berish ishini amalga oshiradi, ya’ni MNBCH[QK\. Ko‘rilgan sxema
q(t) nostatsionar mezonida eng umumiy holda modellashtirish
natijalarini statistik qayta ishlashini olib borishga imkon beradi.
Xususiy hollarda oddiyroq sxemalar bilan chegaralanib qolish
mumkin.
Agar modellashtirilayotgan S tizimning xossalari qandaydir
berilgan vaqt lahzasida q(t) kriteriy qiymati bilan aniqlanadi,
masalan, t = RAt = T modelini ishlash bosqichini so‘ngida, unda
qayta ishlash modelning N haydab o‘tish natijasida olingan (%(T),
i = l,N mustaqil amalga oshirishlar bo‘yicha q,(T) «-o‘Ichovli
vektomi taqsimlash bahosiga olib boriladi.
Agar
modellanayotgan
S
tizimda
t0 = R0At
ishlashni
boshlanishidan qandaydir vaqt o‘tishi bo‘yicha statsionar rejim
o‘rnatilsa, unda [t0, T] intervalda statsionar va ergodik q(t)
mezonning qx(t) bitta yetarli uzun amalga oshirilishi bo‘yicha u
haqida fikr yuritishimiz mumkin. Ko‘rilgan sxema uchun bu shuni
belgilaydiki, 7>i?0 da ?,(yAr) qiymatlarini qayta ishlashini
boshlashga imkon beruvchi operator qo‘shiladi va (p=1) o‘rta sikl
olib tashlanadi.
Modellashtirish natijalarini statistik qayta ishlash usullarini
amalda qoMlanilayotgan boshqa xususiyati blokli konstuksiyali
modellar yordamida tizimni ishlash jarayonining tadqiqoti bilan
bog‘langan. Bitta blok uchun kirish ta'sirlarini imitatsiyalash
modelning boshqa blokida dastlabki olingan baholash mezonlari
asosida bloklarini alohida modellashtirishni tez-tez qo‘llashga olib
keladi. Alohida modellashtirishda mezonlarni amalga oshirish
to‘pIagichda bevosita yozilishi yoki bular ta’sirini imitatsiyalash
uchun tasodifiy sonlar generatorlaridan keyinchalik foydalanish
bilan modellashtirish natijalarini statistik qayta ishlash asosida
olingan.
39
www.ziyouz.com kutubxonasi
Oxirgi, uchinchi tizimning modellashtirish bosqichiga kirishdan
oldin uni
muvaffaqiyatli o‘tkazish uchun quyidagi asosiy
nimbosqichlarni bajarishga olib keluvchi aniq harakatlar rejasini
tuzish zarur.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
