0 ‘zgarmas shartlarda tajriba seriyalaridagi
konsentratsiyalarning qiymatlari
3.3-jadvaI
Tajriba
raqami
1
2
3
4
5
6
c» %
25
18
2 2
29
35
23
Yechimi. Fisher mezonidan foydalanib monandlikni o‘matamiz.
G nisbatni tuzamiz:
F = -
S.
2
>
n k
Avval uning qiymatini mavjud tanlanma bo'yicha topib, mo-
nandlik
va
qayta
tiklanish
dispersiyalarining
qiymatlarini
hisobiaymiz:
20
? 2
* mon
*-! '
'
5701 3
- ,=I
-
■"-300,1
(3.118)
n - p
2 0 - 1
h c f - c f
S 2
qM =M------ ------ = 35,6
m
- 1
(3.119)
bu yerda, C - konsentratsiyaning qayta tiklanish bahosi bo'yi-
cha tajriba seriyalaridagi o'rtacha qiymati quyidagiga teng
_
t c f
C =
= 25,3
(3.120)
mon
n - p >va (m -
1
) - monandlik va qayta tiklanish dispersiyalariga
mos keluvchi erkinlik darajalari soni.
Endi F-nisbat kattalikni topamiz:
c
2
p
-
z j s s
!
l
- 8 , 4
( 3 . 1 2 1 )
^ q llk
Fisher mezonining 19 va 5 erkinlik darajalari hamda a = 0,01
ahamiyatlilik
qiymatiga
to‘g‘ri
keluvchi
jadval
qiymati
2 3 6
www.ziyouz.com kutubxonasi
0 ‘z - o ‘z i n i t e k s h i r i s h u c h u n t o p s h i r i q
1. Matematik modellarni identifikatsiyalashga ta 'rif bering.
2. Identifikatsiyalash masalalarini yechish uchun qanday tajriba
ma’ lumotlari zarur?
3. Strukturaviy identifikatsiya nima?
4. Parametrik identifikatsiya nima?
5. Matematik modellarni identifikatsiyalash masalasini yechish
algoritmini keltiring.
a
m
6
. EKKU ning matritsali nisbatidan foydalanib .y = tf
0
+ ]C^/Z/
7=1
tenglamaning koeffitsiyentlarini hisoblash uchun formula oling.
Quyidagi
tenglama
koeffitsiyentlarining
dispersiyasi
qanday
a
m
hisoblanadi: y = a0 + X ^ / z/
7=1
2 3 8
www.ziyouz.com kutubxonasi
IV
bob.TEXNOLOGIYA JARA YONLARINING
MATEMATIK MODELLARINI OPTIMALLASHTIRISH
4.1.0ptimallashtirish masalasining qo‘yilishi
Optimallashtirish - bu kimyoviy jarayonni amalga oshirishning
eng yaxshi shartlarini topish protsedurasi.
Optimallashtirish masalasi xuddi ko‘p o ‘zgaruvchili funksi-
yalarning ekstremumlarini qidirishning matematik masalasi kabi
qaraladi. Ko‘p o'zgaruvchilar uchun optimallashtirish masalasining
ifodalanishi:
Optimallashtirilayotgan u o ‘zgaruvchilarning (optimallashtirish
resurslari) u naM' ta’rifining ruxsat etilgan sohasidagi, optimallik
mezonining ekstremum (eng katta yoki eng kichik) kattaliklarini
ta’minlovchi qiymatini topish lozim.
Natijada optimallashtirish masalasini quyidagi ko‘rinishga
keltirish mumkin:
opt R(y)
Chiqish o‘zgaruvchisi y bilan boshqa o‘zgaruvchilaming
bog‘liqIigi fizik - kimyoviy operatorli aks ettirish bilan beriladi:
y Q(x)Q(u, x)
bu yerda modellashtirilayotgan obyektning holatini aniqlovchi
kirish o ‘zgaruvchisi x ikki guruhdagi o'zgaruvchilarga ajratiladi:
u - nazorat qilish va rostlash mumkin bo‘lgan optimallashtiriluvchi
o'zgaruvchi va x - nazorat qilinadigan, lekin rostlanmaydigan
o ‘zgaruvchi (xuddi optimallashtirish resurslari kabi ishlatib
bo‘Imaydi).
Natijada optimallashtirish
masalasi
quyidagi ko‘rinishga
keltiriladi:
opt R(u)
2 3 9
www.ziyouz.com kutubxonasi
Optimallashtirilayotgan
u o‘zgaruvchi va
y chiqish o‘zgaruv-
chilariga chegaralanishlar qo‘yish mumkin (o‘zgaruvchiIarni faqat
ma’lum chegaralarda o‘zgartirish imkoni).
Amaliyotda optimallashtirish masalalarini yechishda y chiqish
o‘zgaruvchilari yo tajriba ma’lumotIari - optimallashtirishning
tajribaviy - statistika usulidan yo jarayonlarning matematik
modellari - optimallashtirishning sonli usuli yordamida aniqlanadi.
Matematik modellar ushbu holda funksional operatorli aks
ettirish yordamida ifodalanadi:
Do'stlaringiz bilan baham: