N. N. Rasulova z. Q. Jumayeva

Strategiyani am alga oshirish quyidagilardan iborat:
# Strategiyadan unum li fo yd a la n u v c h i tashkilotni yaratish.
# R esurslarni m uhim yo 'n a lish la rg a sarflanishini ta 'm in lo vch i m oliyaviy
rejani yaratish.
# S trategiyani qo 'lla b -q u w a tlo vch i siyosatni yuritish.
it- Strategiyani am alga oshirish m otivini yaratish.
# N a tija la r bilan m ukofotlash sistem asini bir-biriga bog'lash.
#K om paniyaning shunday m adaniyatini ya ra tish lozim ki, и strategiyani
m uvaffaqiyatli am alga oshirishga xizm a t qilsin.
# M untazam takom illashtirish sistem asini yaratish.
# Strategiyani am alga oshirish uchun ichki fa o lla r sistem asini yaratish.
S tra te g iy an i a m a lg a o sh irish b u - a m a liy m a 'm u r iy ish b o 'lib , tas h k il etish ,
m oliyaviy rejalashtirish, kerakli siyosatni yuritish, m otivlarini va kom paniya 
madaniyatini 
ham da 
boshqarish 
usullarini 
yaratish, 
qisqasi 
kom paniya
37

---

m aqsadlarini am alga oshirishga xizm at qiluvchi ham m a harakatlar m ajm uasidan 
iborat.
Strategik 
rejani 
am alga 
oshirishda 
ham m a 
rahbarlar 
qatnashadi. 
D ifersifikasiyalashgan kom paniyalarda strategiyani boshqarishning 4 p o g 'o n asi 
m avjud:
# 
Ijrochi - direktor va kom paniya darajasidagi boshqa oliy rahbarlar.
tt M uayyan biznes y o 'n a lish id a fo y d a va zara rla r uchun ja v o b g a r va
strategiyani shakllantirish xuquqiga ega rahbarlar.
# Biznes ichida fu n k s io n a l zo n a la r uchun ja v o b g a r (ishlab chiqarish,
m arketing, moliya, ilm iy izlanishlar va kadrlar) rahbarlar.
# 
A sosiy ishlab chiqarish bo 'lim larining rahbarlari javobgarligi.
Strategiyani shakllantirish va tadbiq etish oliy rahbariyat zim m asida
b o'lganligi uchun direktorlar kengashining strategik roli strategik m uam m olam i 
to 'g 'r i hal etishni nazorat qilishdan iboratdir. D irektorlar kengashi m uhim strategik 
harakatlam i nazorat qiladi va strategik rejalam i rasm iy qullab-quvvatlaydi. 
K.amdan-kam vaziyatlarda direktorlar kengashi strategiyani yaratishda etakchi rol 
o'ynaydi.
Strategik boshqaruv jaray o n id a direktorlar kengashining roli strategik 
harakatlarni 
kritik 
baholash 
va 
kelajak 
strategiyasini 
am alga 
oshishini 
ta'm inlashdan iborat. D irektorlar kengashining asosiy vazifalaridan yana biri oliy 
rahbariyatning strategiyani yaratish va am alga oshirish sohasidagi malakasini 
nazorat qilish y a 'n i, direktorlar kengashi ijrochi-direktori va boshqa rahbarlar o 'z
vazifasini qanday bajarayotganini baholashdan iboratdir.
Z am onaviy rahbar o 'z kom paniyasining m avqeini va ushbu m avqega ta 's ir 
etuvchi m uhit qanday o ’zgarishini tasavvur etishi lozim. U o 'z biznesini 
shunchalik yaxshi bilishi lozim ki, zarurat tu g 'ilg an d a m uayyan o 'zg arish lam i 
am alga oshirishni aniq bilishi kerak.
«R aqobatchilar bizning usullarim izni, prinsiplarim izni, im koniyatlarim izni 
asosan 
bilishadi, 
ular 
o 'z
ustunligidan 
foydalanish 
im koniyatiga 
ega. 
M uvaffaqiyatlarim iz farqi stratcgiyalam i yaratilish va am alga oshirishdadir» deydi 
m uvaffaqiyatli firm aning ijrochi-direktori.
Y uqori darajali strategik fikrlash va boshqarish bu:
1. «Biz nim a qilm oqchim iz va nim aga erishm oqehim iz?» nuqtai nazaridan
tashkilotni yaxshiroq boshqarish;
2. R ahbarlarning о zgarishlarga nisbatan sezgirligi;
3. Investitsiyalarni va raqobatli ehtiyojlarni baholashda rahbarlarni
rasional baholash asoslari bilan ta m inlash;
4. Tashkilot b o 'yich a strategik qarorlarni m uvofiqlashtirish;
38

---

5. 
B oshqaruv aktivligini oshirish, fa q a t liim oyalanish strategiyasidan
fo yd a la n ish n i oldini olish. Biznes tarixi fa q a t liim oyalanish y o k i ja v o b choralari
bilan m uvajfaqiyatga erishib bo 'Imasligini ко 'rsatadi.
Strategik tasavvur «B iz hozirgi paytda kim m iz, nim a qilayapm iz va qaysi 
tom onga ketayapm iz?» - degan savolni yoritishdan iborat. Savolni to 'liq yoritilishi 
k e la ja k d a
qaysi tom onga rivojlanishga nisbatan hech qanday noaniqlikka o 'rin
qoldirm aydi. K om paniya m issiyasi uning hozirgi holatiga (nim a qilayapm iz?) 
tegishlidir. U ning kelajakdagi o 'm in i aniqlash, rivojlanish y o 'n alish in i belgilash 
(qaysi tom onga rivojlanayapm iz, qanday yangi m aqsadlarga erishm oqchim iz, 5-10 
yildan keyin bizning biznes qanday ko'rin ish d a b o 'la d i...) m urakkabdir. Sam arali 
strategik rejalashtirish kom paniya qanday faoliyatni bajaradi va qanday faoliyatdan 
voz kechishi lozim ham da qanday y o 'n alish d a rivojlanish zarurligini tasavvur 
etishdan boshlanadi. Strategik tasavvurga ega b o 'lm ag an kom paniya o 'z bozor 
m avqeini ham tasavvur eta olm aydi.
S trategik tasavvurga ega b o 'lm ag an kom paniyalar qanday bozor vaziyatiga 
ega b o 'lish n i va qaysi bozor segm entini egallashni bilm aydilar.
B a'zan kom paniyalar o 'z m issiyasini foyda orqali sonlarda ifodalaydilar, 
holbuki foyda bu kom paniyaning m aqsadlariga tegishlidir. Foyda bu kom paniya 
m aqsadi b o 'lsa, m issiya esa shu foyda olinishi lozim b o 'lg an faoliyat turidir. A gar 
ham m a kom paniyalar o 'z m issiyasini foyda orqali ifodalasalar ulam ing bir-biridan 
farqi bo'lm aydi.
S trategik tasavvum i va m issiyani shakllantirishda quyidagi uch holatga 
e 'tib o r berish lozim:
1) K om paniya biznesning qaysi sohasida fa o liy a t ко 'rsatadi?
2) 
K om paniya 
ko 'rin ish in i 
va 
m issiyasini 
ilxom lantiruvchi 
va
rag'batlantiruvchi aniq shaklda tasvirlash.
3) K om paniyaning strategik y o 'nalishini va m issiyasini о 'zgartirish vaqtini
his etish.