N. N. Rasulova z. Q. Jumayeva

Investitsiya loyihalarini amalga oshirish bosqichlari
Jahon am aliyotida investitsiya loyihasini am alga oshirish 3 bosqichdan iborat:
1. In v e s tits iy a o ld i b o s q ic h i - q u y id a g ila r n i o 'z ich ig a olad i:
> b izn es-g ’oyalam i izlash
> loyihani dastlabki tayyorlash
> g ’oyaning texnik-iqtisodiy va m oliyaviy baholash
> loyiha b o ’yicha fikrlarni xulosalash va yakuniy q aror qabul qilish.
2. In v es tits iy a b o sq ich i - q u y id a g ila r n i k o 'z d a tu ta d i:
> m uzokaralar olib borish v a shartnom alar tuzish
> texnik-m uhandislik loyihalash
> qurilish
> ishlab chiqarish m arketingi
> o 'q itish
> foydalanish uchun topshirish va ishga tushirish.
3.
F o y d a la n ish b o sq ich i - q u y id a g ila r n i o 'z ich ig a olad i:
5> kengaytirish
> inovatsiyalar
> alm ashtirish
> qayta tiklash
I n v es tits iy a lo y ih a si q u y id a g ila r n i o ‘z ich ig a olad i:
> loyihalashtirishga texnik topshiriqni ishlab chiqish;
> investitsiya loyihasining loyihalovchisini aniqlash;
> loyihaoldi va loyiha hujjatlarini ishlab chiqish;
> investitsiya loyihasini ro 'y o b g a chiqarish m aqsadida ishlam i am alga 
oshirish texnologiyalarini, u skunalarini va uslublarini aniqlash;
> m oliyalashtirish m anbalarini aniqlash;
> investitsiya faoliyati ishtirokchilarini aniqlash;
> investitsiya faoliyati ishtirokchilari va qonun hujjatlarida nazarda tutilgan 
boshqa organlar bilan birg alik d a loyihaoldi va loyiha hujjatlarini ekspertizadan 
o’tkazish ham da kelishib olish, sh u ju m lad an investitsiya loyihasining m oliyaviy, 
iqtisodiy, ijtim oiy va ekologik foydasini baholash;
L oyihaning ushbu barcha bo sq ich larid a zaruriy m oliyaviy resurslam i aniqlash 
Zarur b o 'lad i.
«Investitsiya faoliyati t o 'g ’risid a» gi Q onuni 19-m oddasi va “ Investitsiya 
loyihalari hujjatlarini ishlab ch iq ish , ekspertizadan o 'tk azish va tasdiqlash tartibi 
t0 'g ’risida” gi 
N IZ O M ga 
aso san
davlat byudjeti 
va 
byudjetdan 
tashqari
161

---

ja m g ’arm alar m ab lag ’lari, ayrim tarm oqlar va korxonalarning H ukum at qarorlari 
bilan tashkil ctilgan maxsus ja m g ’arm alari m ab lag ’lari, O 'zb ek isto n R espublikasi 
kafolati ostida yoki nom idan jalb etiladigan xorijiy kreditlar, O 'zbekiston 
R espublikasi tiklanish va taraqqiyot ja m g ’arm asi m ab lag ’lari m anbalari hisobidan 
m oliyalashtiriladigan loyihalar m ajburiy ekspertizadan o 'tk azilad i. ekspertizadan 
o 'tk azilish tartibini V azirlar m ahkam asi belgilab beradi.
B oshqa m anbalar hisobdan m oliyalashtiriladigan investitsion loyihalar 
qonunchilikda belgilangan tarzda sanitar-gigienik, radiatsion, ekologik, arxitektor- 
shaharsozlik ekspertizalaridan o'tkaziladi.
K ichik korxonalarga tijorat banklari tom onidan ajratilgan kreditlar hisobiga 
m oliyalashtirilgan investitsion loyihalar o 'z xususiyatidan kelib chiqib bank 
tom onidan m azkur loyihani am alga oshirishning m aqsadga m uvofiqligi to 'g ’risida 
ekspertizadan o'tkaziladi.
H ukum atlararo tuzilgan shartnom alar doirasidagi investitsion loyihalar 
m azkur shartnom alarda belgilangan tartibda ekpertizadan o'tkaziladi.
Investitsiya loyihasi sam aradorligi - investitsiya loyihasining xara jatlari va 
darom adlarining investitsiya loyihasi qatnashchilarining m aqsadi va kutayotgan 
natijalariga m os kclishini aks ettiruvchi k o 'rsatk ich hisoblanadi. B unda nafaqat 
loyihaning bevosita qatnashchilari, balki davlat va aholi ham b o 'lish i m um kin.
Sam arali investitsiya loyihasini yoki m aqbul variantni tanlaganda loyihaning 
afzalliklari va kam chiliklarini aks ettiruvchi k o 'rsatk ich lar tizim i q o ’llaniladi. 
Bunday k o 'rsatk ich larg a quyidagilar kiradi:
• 
S o f diskontlangan darom ad;
■ 
D arom adlarning ichki m e'y o ri;
■ 
Foydalilik indeksi;
* 
O ddiy qoplash m uddati;
■ 
H arakatdagi qoplash m uddati;
■ 
Foydaning buxgalterlik m e'y o ri.
Investitsiyalam ing sam aradorligini belgilovchi yana bir qator sam aradorlik 
k o 'rin ish lari b o 'lib , ularga quyidagilar kiradi:
> T ijorat
> Iqtisodiy
> Ijtim oiy
> Ekologik