o 'm in i bosuvchi ishlab chiqarishni rivojlantirish, ilm iy-texnika taraqqiyotini
investitsiya y o 'li bilan q o 'llab -q u v v atlash hisoblanadi.
D avlat
tuzilm aviy
investitsiya siyosatida yangi tarm oqlam i tashkil etish va rivojlantirish, aholining
iste’m ol tovarlari, ish jo y larg a b o 'lg a n talabini qisqa vaqt ichida yuqori darajada
ta ’m inlashga erishish y o 'lid a quyidagi vazifalarga am al qilm oqda:
-eskirgan ishlab chiqarishlam i sekin-asta m uom aladan chiqarib tashlash;
-m ahalliy ishlab chiqaruvchilam i qo'llab-quvvatlash;
-to 'lo v qobiliyatiga ega b o 'lg a n va talabga m os holda ishlab chiqarish
tuzilm alarini yaratish;
-ishlab chiqarish resurslaridan va ilm iy-texnika salohiyatidan im kon qadar
yuqori darajada foydalanishni ta ’m inlash;
-m am lakatning ekologik va iqtisodiy xavfsizligini ta ’m inlash
va uni
kuchaytirish;
-sam arali, raqobatga asoslangan ishlab chiqarishlar, bozor infratuzilm asi,
xizm at k o 'rsatish sohasi va intellektual faoliyatlar rivojlanishini uy g 'u n lash tirish ;
-iqtisodiyotning ustuvor tarm oqlarini rivojlantirish va yangi tarm oqlam i barpo
etish;
-aholining ish bilan bandligini va ham da iqtisodiy faolligini oshirish;
-hududlar ijtim oiy infratuzilm asini to 'liq shakllantirish.
T uzilm aviy investitsiya siyosatini olib borishda m uhim strategiyalar ishlab
chiqarilgan b o 'lib , ulam in g m ohiyati kichik iqtisodiy su b ’ektlar rivojlanishini
q o 'llab-quvvatlashdan iborat.
O 'z b e k isto n d a am alga oshirilayotgan
investitsiya siy o satin in g asosiy
y o 'n a lish la ri o rasida q uyidagilarni alohida ta ’kidlab k o 'rsa tis h m um kin:
-in v estitsiy a ja lb q ilish uch u n xalqaro m e ’y o rla r va k o n v e n siy a la rg a m os
k elad ig an ,
sanoati
riv o jlan g an
m am lak atlar
in v esto rlari
to m o n id a n
tan
o lin ad ig an huquqiy shart-sh aro itlam i
yaratishga intilish;
-resp u b lik ag a ja h o n darajasid ag i tex n o lo g iy alarn i etk a z ib b e ra d ig a n va
iq tiso d iy o tn in g za m o n a v iy tuzilishini vujudga k eltirish g a yordam b eradigan
in v e sto rla r u ch u n o ch iq e sh ik la r siy o satin i iz c h illik b ilan am alg a o shirish;
-ishlab chiqarish bilan b o g 'liq in v estitsiy alam i k iritish g a k o 'm a k la sh is h ;
-m am lak atn in g kredit q o b iliy atin i q o 'lla b -q u v v a tla sh ;
-m am lak atn in g ay rim m in taq alarid a ijtim o iy va e k o lo g iy a m u a m m o la rin i
h al q ilis h g a q a ra tilg a n in v estitsiy alam i k iritish g a yord am berish.
K orxona in v estitsiy a siyosati in v estitsiy alam i k iritish b o 'y ic h a q aro r qabul
qilish b ila n b o g 'liq b o 'lib , q an d ay m aq sad lard a va qaysi v azifan i echish
b orasid ag i sav o llarg a y ech im izlashni o 'z ic h ig a qam rab oladi. K o rx o n a
in v estitsiy a faoliyatini b o sh q arish in v estitsiy alard an fo y d alan ish y o 'n a lish la rin i
b elgilash va m an b alarin i izlash bilan b o g 'liq .
153
K orx o n alard a in v cstitsiy alard an (kapital q o ’y ilm alard an ) fo y d alan ish n in g
aso siy y o 'n a lish la ri q u y id ag ilar hisoblanadi:
•
yangi qurilish;
• k orxonani k engaytirish va qayta tiklash;
• ishlab
ch iq arish n i
zam o n a v iy lash tirish
va
texnik jih a td a n
qayta
qu rollantirish;
• h arakatdagi q u v v atlam i tak o m illash tirish .
Y angi q u rilish g a yangi m ay d o n lard a m ax su s ishlab chiqilgan loyihalar
aso sid a quriluvchi k orxona, bino, inshoot va q u rilm alar m ansubdir.
F ao liy at y uritayotgan k orxonani k engaytirish q o 'sh im c h a ishlab chiqarish
m ajm u alarin in g navbatdagi q ism larin i yangi loyiha aso sid a q urish yoki asosiy,
q o 'sh im c h a , yordam chi va xizm at k o 'rsa tu v c h i ishlab ch iq arish n in g am aldagi
sex larin i k en g ay tirish yoki qu rish n i anglatadi.
U asosan, faoliyat yuritayotgan
korx o n a hu d u d id a yoki u nga tutash m ayd o n lard a am alga oshiriladi.
Q ay ta tiklash - faoliyat y uritayotgan k orxonani m a ’naviy va jism o n iy
esk irg an q u rilm a va a sb o b -u sk u n alam i ishlab ch iq arish n i m ex anizasiyalashtirish
va
av to m atlash tirish ,
te x n o lo g ik
b o 'g 'in la r
va
yordam chi
xizm atdagi
n o m u tan o sib lik larn i y o 'q o tis h y o 'li bilan alm ash tirish y o rd am id a to 'liq yoki
qism an o 'z g a rtirish n i anglatadi. q ay ta tik lash d a eski sex lar o 'm ig a yangi sexlarni
q u rish g a ru x sa t beriladi.
T ex n ik qayta q u ro llan tirish alo h id a ishlab chiqarish turlarini zam onaviy
talab larg a asosan yangi texnika va te x n o lo g iy alarn i kiritish, ishlab chiqarish
ja ra y o n la rin i m ex an izasiy alash tirish va av to m atlash tirish ,
eskirgan qurilm a va
u sk u n la m i yan g ilash va alm ash tirish , ishlab ch iq arish tuzilm asi va tashkil
etilish in i y ax sh ilash y o 'li bilan, ko rx o n an in g tex n ik d arajasin i oshirish b o 'y ic h a
ch o ra-tad b irlar m ajm uasidir. U ishlab ch iq arish intensivligini kuchaytirish,
ish lab ch iq arish quvvatlarini oshirish va ishlab ch iq arilay o tg an m ahsulotlar
sifatin i yax sh ilash g a y o 'n a ltirilg a n .
M o liy av iy resu rslar va y er tan q islig i sh aro itlarid a, ik k in ch i tom ondan esa,
m av ju d ishlab chiqarish q u v v atlarid an unum liroq foy d alan ish uchun yangi
qu rilish n i nisb atan cheklangan holatda, asosan ju d a zaru r
h ollardagina am alga
o sh irilad i. SH u sababli bugungi k u n d a in v e stitsiy a la m in g eng k o 'p tarqalgan
y o ’nalish lari sifatida, um um an olganda yangi turdagi m ah su lo t ishlab chiqarishni
ham k o 'z d a tutuvchi m avjud ishlab ch iq arish n i kengaytirish, q ay ta tik lash va
te x n ik jih a td a n q ay ta q u ro llan tirish n i k o 'rsa tis h m um kin.
Y angi q urilish ham da m avjud ishlab ch iq arish n i k en g ay tirish va qayta
tik lash g a y o 'n a ltirilu v c h i k ap ital q o ’y ilm a la r aso san quyidagi elem entlardan
ib o rat b o 'la d i:
•
q urilish-m ontaj ishlari xarajatlari;
154
\
•
m ashina va u sk u n alar sotib o lish g a
sarflanuvchi xarajatlar;
•
lo y ih a -q id iru v va b o sh q a ilm iy ish lan m alarg a sarflan u v ch i xarajatlar.
K orxonada in v estitsiy alash ja ra y o n i ichki va tashqi m an b alar hisobiga
am alga oshirilishi m um kin.
Do'stlaringiz bilan baham: 
