N. M. Mahmudov, A. Nurmonov, A. Sh. Sobirov

59-dars. KO‘CHIRMA VA O‘ZLASHTIRMA GAP,  
TINISH BELGILARI BO‘YICHA O‘TILGANLARNI 
TAKRORLASH
 
1.  Ko‘chirma  gapli  qo‘shma  gap  deb  qanday  gapga  aytiladi?
2.  Ko‘chirma  gapli  qo‘shma  gap  qanday  qismlardan  tashkil  topadi?
3.  Ko‘chirma  gapli  qo‘shma  gaplar  qanday  tinish  belgilari  bilan 
yoziladi?
4.  O‘zlashtirma  gap  deb  qanday  gaplarga  aytiladi?
5.  Ko‘chirma  gaplar  qanday  qilib  o‘zlashtirma  gapga  aylantiriladi?
263-mashq.
  Berilgan  ko‘chirma  gapli  qo‘shma  gaplarni  o‘zlashtirma 
gapga  aylantirib,  yozing.  Ko‘chirma  gapli  qo‘shma  gap  shaklida  qanday 
o‘zgarishlar  qilganingizni  ayting.
1.  «Dunyodagi  eng  ulug‘  martaba,  eng  ulug‘  sharaf  —  Vatan 
ozodligi  uchun  xizmat  qilish»,  –  deydi  A.  Oripov.  2.  «Har  bir 
millatning  saodati,  davlatlarning  tinchi  va  rohati,  –  deb  yozadi 
http://eduportal.uz

---

121
Abdulla  Avloniy,  –  yoshlarning  yaxshi  tarbiyasiga  bog‘liqdir». 
3.  Oybek  shunday  deydi:  «Xalqning  chin  o‘g‘illari  uchun  xalqqa 
samimiy  xizmatdan  ko‘ra  yuksakroq,  muqaddasroq  narsa  yo‘q».
264-mashq. 
Ko‘chirma  gaplarni  toping,  ularni  o‘zlashtirma  gaplarga 
aylantiring  va  ular  o‘rtasidagi  farqlarni  tushuntiring.
1.  «Esli  odam  so‘z  boshlamas  «men»  bilan...»,  –  degan  edi 
turkman  shoiri  Maxtumquli.  2.  Kamoliddin  Binoiy  shunday  demish: 
«Kishi  yaxshiligi  ishidan  ma’lum,  yaxshi  yil  bahor-u  qishidan 
ma’lum».  3. O‘zbek  xalq  maqollaridan  birida:  «Odam  qo‘li  –  gul, 
cho‘lni  bo‘ston  qiladi»,  –  deyilgan.  4.  «Tandan  ham    aql  ortiq, 
biz  ana  shu  aqlga  tanni  bo‘ysundirishimiz  kerak»,  –  deb  yozgan 
edi  qozoq  shoiri  Abay.  5.  «Aql,  –  deb  yozadi  Jaloliddin  Rumiy,  – 
aqldan  quvvat  oladi».